Data di nascita

?

Periodo di riferimento

1216-1233

Data della morte

?

Cosa si sa

Riccobono Giudice nasce presumibilmente a Genova agli inizi del XIII secolo da Ingone. Non si conosce il nome della madre. Figlio unico. Non sappiamo se si sia sposato. Comunque non risulta abbia avuto figli.

Antonio Maria Buonarroti,
«Alberi genealogici di diverse famiglie nobili, compilati et accresciuti
con loro prove dal molto reverendo fra’ Antonio Maria Buonaroti,
sacerdote professo del Sagr’Ordine Gerosolimitano in Genova,
distribuita in tre tomi»,
manoscritto cartaceo del 1750,
I-V, segnatura m.r. VIII. 2. 28-30,
Sezione di Conservazione, Biblioteca Civica Berio, Genova.
pag. 74.

Un Riccobono Giudice risulta essere testimone in alcuni atti stilati nella prima metà del XIII secolo. Probabilmente era anche iudex1.

Non conosciamo il luogo e la data della morte.


1 L’impiego di giuristi da parte dei governi non rappresenta una specificità della storia comunale italiana, né dei secoli xii e xiii. In questo spazio geografico, istituzionale e cronologico, tale fenomeno assunse tuttavia delle caratteristiche originali, che non si presentano negli stessi termini altrove: si tratta del ruolo fondamentale che gli esperti di diritto rivestirono nella politica cittadina e nella costruzione dell’amministrazione comunale. A partire all’incirca dalla metà del xii secolo, la valorizzazione della nuova cultura giuridica di matrice scolastica determinò un intervento dei giuristi non solo negli apparati giudiziari, dunque nell’esercizio specifico della loro professione, ma più in generale nei consigli e negli organi politici delle città dell’Italia centro-settentrionale. [Sara Menzinger, «Forme di implicazione politica dei giuristi nei governi comunali italiani del xiii secolo», pag. 191]

Fonti

Atti, documenti e riferimenti relativi a Riccobono Giudice.

Clicca qui a sinistrasopra sulle singole voci per vederne il contenuto.
1216 ASul rimborso spese all'arcivescovo di Genova9 novembre 1216
1216 BSulla locazione di alcuni possedimenti a Ceriana9 novembre 1216
1216 CSul giuramento di fedeltà all'arcivescovo di Genova10 novembre 1216
1222 ASul giuramento di obbedienza al potestà31 agosto 1222
1224 ASulla convenzione del visconte di Narbona con Genova8 ottobre 1224
1224 BSulla convenzione dei marchesi di Ponzone con Genova13 & 20 dicembre 1224
1225 ASui consiglieri nominati dall'arcivescovo di Genova5 maggio 1225
1225 BSulla richiesta di nomina dei consoli di Sanremo5 maggio 1225
1225 CSulla nomina dei consoli di Sanremo6 maggio 1225
1225 DSul giuramento di fedeltà dei consoli di Sanremo6 maggio 1225
1228 ASulla vendita dei marchesi di Clavesana a Genova1° giugno 1228
1228 BSul giuramento di fedeltà ai marchesi di Clavesana3 giugno 1228
1233 ASulla convenzione dei marchesi di Clavesana con Genova16 settembre 1233

Sul rimborso spese all'arcivescovo di Genova

9 novembre 1216

Riccobono Iudex è testimone in un atto stilato a Ceriana (IM) il 9 novembre 1216.

111

1216, novembre 9, Ceriana

Ugo cancelliere, podestà di San Remo di Ceriana, a nome del comune di Ceriana, promette a Ottone, arcivescovo di Genova, di pagare annualmente 20 lire per le spese che lo stesso sostiene per la visita del Comune.

Ego Ugo cancellarius, Sancti Romuli et Celiane potestas, nomine comunis Celiane cohadunati in publica concione et eius voluntate, promito et convenio vobis domino Octoni, Dei gratia Ianuensi archiepiscopo, recipienti nomine palacii, vel vestro nuncio dare et solvere libras viginti ianuinorum a sancto Martino proximo usque ad annum unum, alioquin penam dupli vobis, dicto nomine stipulanti, promito, racto manente pacto, et omnes expensas quas facetis pro dictis denariis recuperandis mutuando, causando sive aliquo alio modo dare et restituere integre, credens vos in vestro verbo sine sacramento de mutuo et quantitate expensarum. Pro pena vero et sorte et omnibus predictis observandis omnia bona dicti comunis habita et habenda vobis pignori obligo. Quos vero denarios vult dictum comune vos habere pro expensis factis et faciendis in viatico Celiane et propter consuetudinem que consueta est fieri. Actum in Ciliana, post tribunam ecclesie Sancti Andree, milesimo ducentesimo XVI, indicione Vª, die nono novembris, post vesperas. Testes Octo Raficota, Anfusius Albavera et dominus Ricobonus iudex.

(S.T.) Ego Albertus de Rivalgario, notarius sacri palacii, rogatus scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pagg. 406-407.

Sulla locazione di alcuni possedimenti a Ceriana

9 novembre 1216

Riccobono Iudex è testimone in un atto stilato a Ceriana (IM) il 9 novembre 1216.

112

1216, novembre 9, Ceriana

Ottone, arcivescovo di Genova, concede in locazione per dieci anni a Ferro Lintigia di Ceriana metà dei possedimenti che un tempo erano di Eliseo, siti in Ceriana, contro la corresponsione di un canone annuo di 10 soldi.

Dominus Octo, Dei gratia Ianuensis archiepiscopus, dedit et locavit, nomine palacii, Ferro Lintigie de Ciliana usque ad annos decem proximos nominative medietatem possessionum quas a fuerunt condam Elisei, videlicet de Lovelega et castro Celiane et ubicumque in pertinenciis Celiane sicuti eam dictus Ferrus tenuerat, dando dictus Ferrus annuatim usque ad dictum terminum dicto palacio vel suo nuncio soldos decem ianuinorum circa festum sancti Martini, promitens dictam locacionem dicto Ferro non subtrahere nec inquietare, sed ab omni persona legiptime deffendere et auctorizare. Et dictus Ferrus promisit et convenit ei, ut supra dictum est, integre attendere et observare et non contravenire sub pena dupli, rato manente pacto, et omnia sua bona habita et habenda inde ei pignori obligavit. Et de hoc duo instrumenta unius tenoris fieri rog(averunt), quorum hoc factum est pro palacio. Actum in Ciliana, post tribunam ecclesie Sancti Andree, milesimo ducentesimo XVI°, indicione quinta, die nono novembris, post vesperas. Testes dominus Ricobonus iudex et dominus Ugo cancellarius et frater Ambrosius et Octo de Mairo.

(S.T.) Ego Albertus de Rivalgario, notarius sacri palacii, rogatus scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pagg. 407-408.

Sul giuramento di fedeltà all'arcivescovo di Genova

10 novembre 1216

Riccobono Iudex è testimone in un atto stilato a Ceriana (IM) il 10 novembre 1216.

113

1216, novembre 10, Ceriana

Oberto, gastaldo di Ceriana, presta giuramento di fedeltà a Ottone, arcivescovo di Genova.

Ego Obertus, gastaldus de Ciliana, facio vobis domino Octoni, Dei gratia Ianuensi archiepiscopo, nomine palacii, veram et puram promissionem, videlicet quod omnia iura et raciones vestra de Ciliana bona fide custodiam et salvabo et quod non tractabo nec tractari faciam nec consenciam quod tractatum sit malum contra vos nec res vestras nec comune Celiane nec vicinos meos. Non ero in consilio nec consensu quod castrum Celiane nec iura vestra amitere debeatis et si scivero vel senciero quod aliquis maletractare velit, illud penitus disturbabo et si non possem, quam cicius potero ad noticiam vestri faciam pervenire. Consilia quidem que a me pecieritis vel alius pro vobis meliora dabo quam potero. Literas et mandata vestra que michi mitetis vel precipietis insimul vel separatim bona fide observabo, complebo et actendam et non contraveniam. Item promito vobis quod statum Celiane non permitam pro aliquo alio statu nec toto tempore vite mee in aliquo alio loco ibo ad standum sive habitare nec a Ciliana recedam causa commorandi cum masnata nec sine nisi vestra licentia. Item promito vobis quod non dabo consilium, auxilium nec refugium forestatis, silicet filiis meis et aliis nisi causa corrigendi eos, faciendi pacem et quod non offendant in toto districtu Celiane alicui in avere nec in persona et quod penitus vestris preceptis debeant obedire. Pro quibus omnibus vero observandis omnia bona mea habita et habenda vobis pignori obligo. Actum in Ciliana, in ecclesia Sancti Andree, milesimo ducentesimo sexto decimo, indicione quinta, die decimo novembris, post terciam. Testes dominus Ugo cancellarius, Ricobonus iudex, Octo Raficota, Anfussus Albavera et Rainaldus Crispus.

(S.T.) Ego Albertus de Rivalgario, notarius sacri palacii, rogatus scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pagg. 408-409.

Sul giuramento di obbedienza al potestà

31 agosto 1222

Il 31 agosto 1222, i consoli genovesi giurano nelle mani di Spino da Soresina, podestà genovese, di obbedire agli ordini del nuovo podestà di nomina genovese. Tra i testimoni vi è un Riccobono Giudice, teste comunis Ianuae. Gli altri testimoni sono parte genovesi e parte ventimigliesi.

439✓

1222, agosto 31, Genova

Spino di Soresina, podestà di Genova, riconosce la cittadinanza genovese agli uomini di Ventimiglia e assicura loro lo stesso trattamento riservato ai Genovesi, impegnandosi a salvaguardarne i diritti, in particolare quelli di Guglielmo, conte di Ventimiglia, dentro e fuori città, ma riservandosi quello dì procedere alle demolizioni di edifici necessarie alla costruzione di nuove fortificazioni.

De receptione hominum Vintimilii in cives Ianue per dominum Spinum de Surexina, potestatem Ianue.

In nomine Domini amen. Nos Spinus de Surexina, Ianuensis civitatis potestas, pro comuni Ianue et nomine ipsius comunis et voluntate et consensu et in presentia consilii eiusdem civitatis ad hoc specialiter convocati et coadunati, recipimus universos homines Vintimilii, tam presentes quam futuros, in cives et pro civibus Ianue, promittentes vobisd Willelmo, Vintimiliensi episcopo, Raimundo Priori, Ottonibono Maroso, Willelmo Saonensi, Willelmo Intraversato et Petro Curio, recipientibus pro comuni Vintimilii et nomine ipsius comunis, homines Vintimilii, tame presentes quam futuros, in perpetuum habere et tenere pro civibus Ianue et tractare tanquam cives deintus civitatem Ianue et salvare et custodire omnes homines Vintimilii, viros et mulieres, magnos et parvos, in perpetuum, tam presentes quam in eternum futuros, et specialiter personam Willelmi, comitis Vintimilii, et uxoris et filiorum eius sicut cives deintus civitatem Ianue et salvare et custodire castra et possessiones ipsius comunis quas habet extra civitatem Vintimilii et districtum et specialiter illas possessiones quas habet in Vintimilio, scilicet domum, furnum et vineam que comune Vintimilii ei dedit et salvare et custodire civitatem Vintimilii comuni Ianue et totum mobile et avere hominum Vintimilii ipsis hominibus Vintimilii et domos et possessiones quas habent vel habebant in principio guerre vel habuerint pro tempore in perpetuum, sive in civitatem sive extra civitatem, sicut civibus Ianue, exceptis his que comune Vintimilii vel aliqua singularis persona dat et dabit vel concedet comuni Ianue, et salvare et custodire specialiter illas possessiones et iura que dictus comes Willelmus et quidam alii de Vintimilio habebant in Rocabruna et quas vel que quidam alii cives Vintimilii habebant in Casteiono et in Cogolo et Amelone, ita quidem quod dicti homines Vintimilii presentes et futuri remanere debeant in domibus suis infra civitatem et in ipsam morari et numquam inde removeri, exceptis domibus que comune Ianue destruere vel retinere voluerit pro constructione castrorum que ibi edificare voluerit, ita tamen quod eas emat in arbitrio bonorum virorum. Item expense comunis Vintimilii debent fieri ab utrisque comuniter sicut alie expense. Item promittimus vobis solvere debita que debentur a comuni Vintimilii quorum summa est l(i)b(re) mille. Item promittimus vobis dimittere incantus et servare hominibus Vintimilii usque ad terminum illis datum vel saltim reddere precium quod in ipsis incantibus solverunt, computato eo quod iam exinde perceperunt, et ratas et firmas tenere emptoribus venditiones quas comune Vintimilii fecit de domibus et possessionibus et aliis bonis illorum hominum Vintimilii qui de Vintimilio exierunt vel qui contra ipsum comune fecerunt vel saltem precia que emptores in his solverunt de comuni Ianue restituere vel a primis dominis ipsarum rerum ita tamen quod inter incantus et possessiones hominum qui exierunt de Vintimilio vel qui contra ipsum comune fecerunt precium non ascendat ultra libras mille et si minus ascenderit, minus emptores et incantatores recipiant. Si vero plus ascenderit, comune Ianue vel primi earum8 rerum nichil de plure solvere teneantur et comune Vintimilii et emptores et incantatores incantus et possessiones eorum qui exierunt de Vintimilio vel qui contra ipsum comune fecerunt in ipso comunih incantus quam qui primis rerum dominis possessiones eorum pro dictis libris mille si tantum ascenderint restituere teneantur. Pecunie vero deposite et compagne facte ante guerram vicissim debeant salvari et ab utrisque reddi. Predicta vero omnia et singula promissa fecerunt, iuraverunt et promiserunt consiliatores Ianue et quatuor homines per compagnam in consilio ad hoc specialiter celebrato et dominus Spinus, Ianuen(sium) potestas, et cintracus in publica contione ad hoc specialiter convocata in animam populi, ipso populo presente et consentiente sicut idem dominus Spinus confessus fuit, attendere et observare in perpetuum predicto episcopo et prenominatis civibus Vintimilii, recipientibus nomine comunis Vintimilii. Insuper predictus dominus Spinus, Ianuen(sium) potestas, iuravit prout confessus fuit1 quod potestatem post se venturam de predictis omnibus observandis faciet iuramento teneri et quod ipsa alios post se venturos potestatem vel consules similiter faciet iuramento teneri et ipsi alios et sic per temporis successionem usque in perpetuum. Et hoc faciet in brevi comunis per capitulum poni et collocari nec inde debeat ullo modo removeri. Actum Ianue, in capella Sancti Gregorii, Ianuensis archiepiscopi. Testes Ubertus de Novaria, Willelmus Muscula, Riçardus de Rodulfo, Ricobonus Iudex, Enricus de Sorexena, Enricus Rogatus, Iacobus de Canellis et magister Willelmus notarius. Anno dominice nativitatis millesimo ducentesimo vigesimo secundo, indictione nona, ultima die augusti, inter nonam et vesperas.

(S.T.) Ego Marchisius quondam Oberti de Domo, notarius sacri Imperii et iudex ordinarius, rogatus scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/2, a cura di Dino Puncuh,
Genova 1996,
pagg. 457-460.

Sulla convenzione del visconte di Narbona con Genova

8 ottobre 1224

Nell'ottobre Ricobono Giudice è fra i testimoni del rinnovo di una convenzione stipulata dai consoli e il visconte di Narbona con il comune di Genova.

Questo atto è esemplificativo di quanto sia complesso capire quando i termini “iudex” e “iudices” siano rappresentativi di un ruolo e quando invece indichino l'appartenenza alla famiglia Giudice di Genova. In questo caso il testo riporta Willelmus Pictavinus et Ricobonus iudices. Chiaramente Guglielmo Pictavino è un nome mentre iudices è una qualifica che si applica sia a lui che a Ricobono. Tuttavia noi sappiamo da altre fonti che in quegli anni un Ricobono Giudice è in effetti un membro della famiglia Giudice e che ha anche il ruolo in questione. Ovviamente non sappiamo se si tratti di questo Ricobono. Di fatto è molto probabile che il Ricobono qui menzionato sia in effetti sia un giudice in quanto ruolo, sia appartenga al casato dei Giudice. Questo non si evince dal singolo documento ma solo considerando tutte le fonti allo stesso tempo.

368✓

1224, ottobre 8, Genova

I consoli e il visconte di Narbona; da una parte, e il comune di Genova, rappresentato dal podestà Andalo di Bologna, dall'altra, rinnovano la convenzione stipulata al tempo della viscontessa Ermengarda.

Conventio Nerbon(ensium).

In nomine Domini amen. Willelmus Peire et Bernardus Leonis, consules universitatis civitatis et burgi Nerbone, nuntii missi a domino Aimerico, vicecomite Nerbone, atque a consulibus dicte universitatis et ab ipsa universitate ad pacem et concordiam faciendam et firmandamc inter comune Ianue et prefatum dominum Aimericum et dictam universitatem Nerbone, ut apparet litteris sigillatis sigillo domini Aimerici et dicte universitatis Nerbone, transmissis per eundem dominum Aimericum et consules Nerbone domino Andalo de Bononia, potestati Ianue vice et nomine domini Arnaldi, archiepiscopi Nerbone, et dicti domini Aimerici et prefate universitatis civitatis et burgi Nerbone, vobis domino Andalo de Bononia, Ian(uensium) potestati, recipientibus et stipulantibus nomine et vice comunis Ianue, convenimus et promittimus confirmando pacem et conventiones hinc retro factas inter comune Ianue et dominam Ermengardam, vicecomitissam Nerbone, secundum modum et formam inferius designatam. In primis dicto nomine vobis potestati, recipienti nomine comunis Ianue, facimus et observare promittimus per nos et dictum dominum archiepiscopum et dominum Aimericum vicecomitem Nerbone atque cives et burgenses Nerbone in perpetuum veram pacem atque habere et tenere omnes Ianuenses et de districtu Ianue salvos et securos in mari et terra atque fluminibus, sanos et naufragos, in rebus et personis et nullum damnum eis vel iniuriam inferre, sed potius ipsos salvare et manutenere per dictos dominos atque cives et burgenses Nerbone et ab eis infra districtum Nerbone et dictorum dominorum omnem vim et iniuriam propulsare et extra districtum dictum eodem modo ubicumque pro posse bona fide amicabiliter facere et pertractare. Item de universis lamentationibus quas amodo Ianuenses et de districtu Ianue ante dictos dominos aut consules Nerbone sive rectores qui pro tempore fuerint contra aliquem iurisdictionis dominorum dictorum seu Nerbone fecerint infra viginti continuos dies a tempore lamentationis ratio fiet et complebitur secundum leges et bonos usus bona fide nisi quantum remanserit iusto Dei impedimento vel conquerentis licencia aut pro dilationibus legittime prestandis. Item vobis potestati concedimus et convenimus, nomine comunis Ianue, ut licitum sit pro perdentibus recipere soldos quinque pro unoquoque marinario et mercatore qui Ianuam venerint secundum quod continetur scriptum in pace et concordia olim facta per dominam Ermengardam et comune Ianue usquequo inventum fuerit si perdentes Ianue consecuti fuerint adhuc summa librarum md ianuinorum, quos soldos quinque recipi non debeant postquam inventum fuerit dictam summam librarum md habuisse et si inveniretur conventum fuisse per Willelmum Streiaporcum, missum comunis Ianue, quod soldi tres solummodo debeant colligi de dictis soldis quinque, tres tantum colligantur. Item de cetero nulla nova consuetudo aut tolta per dictos dominos et dictam universitatem Nerbone super homines Ianue et de eorum districtu et rebus eorum constituetur et si constituta est vel fuerit a tempore pacis et concordie domine Ermengarde citra, cassamus atque cassari et evacuari faciemus nec ea dicti domini Nerbone seu universitas contra homines Ianue seu de eorum districtu utentur. Preterea promittimus et convenimus vobis quod balle fustaneorum et afarium et ferrum que extraxerint de Ianua et districtu in partem vel in totum non vendent seu alienabunt per se vel alium hominibus Massilie seu Montispesulani vel Sancti Egidii aut alteri persone quam crederent dictas res prefatis hominibus dictorum locorum daturam vel alienaturam et quod non extrahent dictas res sub specie alterius persone nisi Nerbonensium vel de districtu et quod semel in anno quilibet Nerbonensis vel de districtu, volens extrahere de Ianua de predictis rebus, iurabit non extrahere de dictis rebus de Ianua sub spe(cie) alterius nec de ipsis rebusp personis dictorum locorum faciet venditionem vel alienationem seu portabit ut dictum est supra. Predicta omnia iuramus attendere et quod faciemus predicta omnia iurare et promittere dicto domino Aimerico et iurare sibi vels eius vicario et consulibus Nerbone et consiliatoribus atque cintraco in contione in anima populi Nerbone cum requisiti fuerint inde per missum comunis Ianue deferentem litteras sigillo comunis Ianue sigillatas. Versa vice nos Andalo de Bononia, Ianuensis civitatis potestas, vice et nomine comunis Ianue, de voluntate et beneplacito consiliatorum nostrorum campane et hominum <quatuor> per compagnam, promittimus et convenimus vobis Willelmo Peire et Bernardo Leonis, consulibus universitatis civitatis et burgi Nerbone, nuntiis missis a domino Aimerico, vicecomite Nerbone, atque consulibus dicte universitatis et ab ipsa universitate recipientibus et stipulantibus nomine et vice domini Arnaldi, archiepiscopi Nerbone, et domini Aimerici, vicecomitis Nerbone, et prefate universitatis et burgi Nerbone, confirmando pacem et conventiones hinc retro factas inter comune Ianue et dominam Ermengardam, vicecomitissam Nerbone, secundum modum et formam inferius designatam. In primis dicto nomine vobis, recipientibus nomine dictorum domini archiepiscopi et domini Aimerici et dicte universitatis, facimus et observare promittimus in perpetuum veram pacem atque habere et tenere omnes Nerbonenses et de districtu Nerbone salvos et securos in mari et terra atque fluminibus, sanos et naufragos, in rebus et personis, et nullum damnum eis vel iniuriam inferre, sed potius ipsos salvare et manutenere et ab eis omnem vim et iniuriam infra districtum nostrum propulsare et extra districtum dictum eodem modo ubicumque pro posse bona fide amicabiliter facere et pertractare. Item de universis lamentationibus quas amodo Nerbonenses seu de districtu eorum ante nos aut potestates seu consules de comuni qui pro tempore fuerint contra aliquem Ianuensem seu de districtu Ianue fecerint infra viginti continuos dies a tempore lamentationis ratio fiet et complebitur secundum leges et bonos usus bona fide nisi quantum remanserit iusto Dei impedimento vel conquerentis licentia aut pro dilationibus legittime, prestandis. Exceptamus tamen inde Vintimilienses dez damnis factis eo tempore quo rebelles comuni Ianue erant etc. Item concedimus et convenimus vobis, nomine dictorum domini archiepiscopi et domini Aimerici et dicte universitatis, ut licitum sit pro perdentibus Nerbone recipere soldos quinque pro unoquoque mercatore et marinario qui apud Nerbonam venerit secundum quod continetur scriptum in pace et concordia olim facta per dominam Ermengardam et comune Ianue usquequo inventum fuerit si perdentes Nerbone consecuti fuerunt adhuc summam librarum md, quos soldos quinque recipi non debeant postquam inventum fuerit dictam summam librarum md habuisse et si inveniretur conventum fuisse per Willelmum Streiaporcum, missum comunis Ianue in Nerbona, et per dictam universitatem Nerbonedd quod soldi solummodo debeant colligi de dictis soldis, tres tantumee colligantur. Item de ceterom nulla nova consuetudo aut tolta per nos vel comune Ianue super homines Nerbone et de eorum districtu et rebus eorum constituetur et si constituta est vel fuerit a tempore pacis et concordie domine Ermengarde citra, cassamus atque cassari et evacuari faciemus nec ea comune Ianue contra homines Nerbone seu de eorum districtu utetur, excepto de dacita gombete, biave nec non carnis, casei et olei. Ballas quoque fustaneorum, açarium et ferrum homines Nerbone et de eorum districtu licenter de Ianua sine dacita aliqua extrahere possint. Predicta omnia promittimus et convenimus vobis per nos et comune Ianue attendere, complere et observare et quod per successores nostros qui pro tempore in regimine civitatis Ianue fuerint observabitur et complebitur ac specialiter inde tenebuntur attendere ut supra. Insuper iuravit Marchisius scriba in anima consiliatorum infrascriptorum, quorum nomina inferius denotantur, presentium et iubentium attendere, complere et observare per omnia ut supra dictum est nec contra ullo tempore venire. Nomina autem consiliatorum Ianue qui in eorum animabus iurare fecerunt sunt hec: Nicolaus Aurie, Willelmus Spinula maior, Advocatus, Iordanus Rigiherius, Fredericus Albericus, Bonifacius de Volta, Guillelmus de Vivaldo, Archantus, Ogerius Ricius, Fredericus Grillus, Burboninus, Conradus de Castro, Guillelmus Lercarius, Girardus de Murta, Nicola Guisulfi, Rainaldus Ceba, Ogerius Fallamonica, Petrus Ventus, Ingo de Grimaldo, Ugo Embriacus, Ottobonus de Camilla, Conradus Malfiliaster. Actum Ianue, in domo Fornariorum, in pleno consilio. Testes Willelmus Muscula, Willelmus Pictavinus et Ricobonus iudices, m°cc°xxiiii°, indictione xiiª, viii die intrantis octubris.

(S.T.) Ego Symon Donati notarius hoc exemplum ab autentico et originali facto per manum Bonivassalli Caligepalii notarii sicut in eo vidi et legi per omnia transcripsi et exemplificavi, nichi in eo addito vel diminuto in litterarum oratione preter forte litteram vel sillabam, titulum seu punctum et hoc absque omni mutatione, corruptione vel diminutione dictionum ac sensus, ad quod corroborandum, iussu prescripti domini Iacobi de Balduino, Ianuen(sium) potestatis, propria manu subscripsi, anno dominice nativitatis millesimo ducentesimo vigesimo nono, indictione prima, mense augusti.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/2, a cura di Dino Puncuh,
Genova 1996,
pagg. 260-265.

Sulla convenzione dei marchesi di Ponzone con Genova

13 & 20 dicembre 1224

Ricobono Iudex è testimone in un atto del 13 e 20 dicembre 1224, col quale i marchesi di Ponzone stipulano una convenzione col comune di Genova.

498✓

<1224>, dicembre 13 e 20, Genova

Pietro ed Enrico, marchesi di Ponzone, stipulano una convenzione col comune di Genova. Analoga convenzione viene stipulata successivamente da Ponzio ed Alberto di Ponzone.

Conventio et promissio marchionum de Ponçono.

Nos Petrus et Enricus, marchiones de Ponçono, promittimus et convenimus vobis domino Andalo de Bononia, Ianuen(sium) potestati, recipienti nomine comunis Ianue, salvare et custodire et defendere per nos et homines nostros homines Ianue et de ipsius districtu ubique per totum districtum nostrum contra omnes personas, salvo comuni Aquensis civitatis, et promittimus facere in ordinamento vestro aut successorum vestrorum qui pro tempore in regimine civitatis Ianue fuerint pacem et guerram omnibus et locis per nos et homines nostros cum castris et forciis nostris, salvo dicto comuni Aquensi, sed contra ipsum comune Aquense tenebimur defendere comune Ianue et homines Ianue et de eius districtu. Item promittimus vobis non vendere seu alienare aliquod castrum vel fortiam seu villam nostram nisi in comuni Ianue si tantum a comuni Ianue habere poterimus quantum ab alio bona fide et sine fraude. Predicta omnia per nos et heredes nostros promittimus observare et firmum habere in perpetuum sub pena marcharum mille argenti ita quod pena commissa nichilominus predictis omnibus ratis manentibus. Pro pena et ad sic observandum omnia bona nostra habita et habenda vobis, recipientibus nomine comunis Ianue, pignori obligamus. Et sic iuramus, tactis evangeliis, attendere et complere et observare bona fide ut superius dictum est nec contra ullo modo venire. Versa vice nos Andalo de Bononia, Ianuensis civitatis potestas, de voluntate consilii Ianue et insuper hominum IIIIor per compagnam, promittimus ex parte comunis Ianue vobis Petro et Henrico, marchionibus de Ponçono predictis, manutenere et defendere terram vestram et non permittere burgum novum ibi fieri sine licentia vestra et facere bona fide homines vestros esse subiectos et obedientes vobis tanquam dominis suis. Et dabimus ad predicta observanda adiutorium et iuvamen sine fraude, eo salvo quod pro predictis conventionibus comuni Ianue vel marchionibus predictis non crescat vel minuatur ius aliquod vel consuetudo in Varagine. Item promittimus vobis quod si de licentia nostra seu g successorum nostrorum qui pro tempore fuerint in regimine civitatis Ianue guerram alicui feceritis, quod comune Ianue non faciet pacem seu treuguam seu concordiam. Predicta omnia promittimus vobis per nos et successores nostros qui pro tempore in regimine civitatis Ianue fuerint attendere, complere et observare sub pena marcharum mille argenti et quod faciemus in capitulo comunis Ianue ponere et collocare ut successores nostri qui pro tempore fuerint in regimine civitatis Ianue inde teneantur ut superius dictum est. Pro pena et ad sic observandum omnia bona comunis Ianue habita et habenda vobis pignori obligamus. Actum Ianue, in domo Fornariorum. Testes Obertus Spinola, Sorleonus Piper, Ricobonus Iudex, Willelmus Muscula, Willelmus Pictavinus, Willelmus vicecomes et Symon Stanconus. XIII die decembris, inter nonam et vesperas.

Eodem modo et per omnia promiserunt et convenerunt atque iurarunt Pontius et Albertus, marchiones de Ponçono, domino Andalo de Bononia, Ianuensium potestati, recipienti nomine comunis Ianue. Et dictus dominus Andalo, Ianuensium potestas, similiter ut supra dictum est eis per omnia promisit et convenit. Actum Ianue, in domo Fornariorum. Testes Sorleonus Piper, Iacobus Pignolus, Ingo Castagna et Marchisius scriba. XX die decembris, inter primam et terciam.

(S.T.) Ego Lantelmus, notarius sacri palatii, hec duo exempla predicta extraxi et exemplavi de quodam foliacio scripto manu Bonivassalli Calligepallii sicut in eo continebatur, nichil addito vel diminuto nisi forte littera vel sillaba, titulo seu puncto, absque ulla mutatione, corruptione seu diminutione dictionum vel sensus, ad quod corroborandum, iussu domini Pegoloti Ugueçonis de Girard(o), civitatis Ianue potestatis, propria manu subscripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/3, a cura di Dino Puncuh,
Genova 1998,
pagg. 126-128.

Sui consiglieri nominati dall'arcivescovo di Genova

5 maggio 1225

Riccobono Iudex è fra i consiglieri di San Remo nominati il 5 maggio 1225 da Ottone, arcivescovo di Genova.

131

1225, maggio 5, San Remo

Elenco dei consiglieri di San Remo nominati da Ottone, arcivescovo di Genova.

(S.T.) Anno dominice nativitatis milesimo ducentesimo vigesimo quinto, indicione duodecima, die quinto mensis madii. Isti sunt consiliatores loci Sancti Romuli constituti per dominum Octonem, Ianuensem archiepiscopum: in primis Willelmus Raphicotus, Anfussius Albavela, Ferro Mazollus, Obertus Ricolfus, Durbeccus Balbus, Hugo Balbus, Obertus Ascencius, Octo Butus, Filipus de Galafiis, Hugo de Aldo, Honoratus Marchisia, çelamia Heuratus, Iofredus, Willelmus Iustra, Benenca de Casta, Octo Astexana, Raimundus de Buzana, Rubaldus Vocecantus, Octo Rollandus, Iacobus Blanda, Rubaldus Gatus, Maurus Canis, Bonaventura de Fulcone primo, Obertus Falexana, Raimundus Panzarasa, Iacobus Bergalinus, Octo Rasca, Octo, notarius, Anselmus Curlator, Giroldus, Obertus Fantina, Octo Rabamus, Fulco Bucacius, Octo Falexanus, Belengerius Raficota, Fulco Rainaldus, Obertus Testagrossa, Bonifacius Salicus, Octo Botellus, Semor, Hugonus Balasterius. Actum apud Sanctum Romulum, in domo canonicorum Sancti Romuli. Interfuerunt testes Stephanus, archipresbiter plebis de Lavania, Hungonus de Volta, Ricobonus iudex et Nicola Lercarius, Sancte Marie de Vineis canonicus.

Ego Stephanus, sacri palacii notarius, interfui et scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pagg. 437-438.

Sulla richiesta di nomina dei consoli di Sanremo

5 maggio 1225

Riccobono Iudex è fra i consiglieri di San Remo che il 5 maggio 1225 chiedono a Ottone, arcivescovo di Genova, di nominare i consoli per quell’anno.

132

1225, maggio 5, San Remo

Il comune e gli uomini di San Remo, esplicitamente indicati, chiedono a Ottone, arcivescovo di Genova, di nominare i consoli per quell’anno.

(S.T.) Anno dominice nativitatis milesimo ducentesimo vigesimo quinto, indicione duodecima, die quinto mensis madii. Isti sunt illi de Sancto Romulo qui pecierunt pro comuni et hominibus Sancti Romuli, sicut ipsi dicebant a domino Octone, Ianuensi archiepiscopo, per eundem sibi dari et constitui consules ad regimen istius anni lochi eiusdem Sancti Romuli: in primis Willelmus Raficota, Obertus Ricolfus, Hugo Balasterius, Ferro Mazollus, Aicardus Elena, Octo Rabamus, Beninca de Costa, Filipus Galafius, Rubaldus Vozecantus, Bennastructus, Gandulfus Sapia, Octo Falexanus, Willelmus Camilla, Raimundus de Buzana, Rubaldus Amedeus, Richerius Paganus, Bonifacius Archimbaldus, Willelmus Iofredus, Bonifacius Recordonus, Hugo Buscarinus, Hugo de Aldone, Fulco Gaslia, Willelmus Lasagna, Hugo Asinellus, Willelmus Zelamia, Octo Ascencius, Iacobus Maior, Octo Astexana, Hugo de Buza, Gandulfus Raficota, Anfussius Albavella, Durbecus Balbus, Fulco Iofredus, Raimundus Burbulia, Obertus Falexanus, Gastaldus, Octo Balasterius, Belengerius Raficota, Octo Botellus, Rainaldus Panzarasa, Willelmus Ricolfus, Hugo Balbus, Octo Mazollus, Anthonius Ascencius, Henradus Timiama, Willelmus Trolfus, Octo Gatus, Iacobus Manthea, Obertus Galamminus, Ansermus Curlator, Iacobus Bergalinus, Rubaldus Gatus, Raimundus Collerius, Obertus Blancus, Obertus Ascencius. Actum in ecclesia Sancti Siri de Sancto Romulo. Interfuerunt testes Stephanus, archipresbiter plebis Lavanie, Nicola Lercarius, canonicus Sancte Marie de Vineis, Hungonus de Volta, frater Ambrosius, monacus, et Ricobonus iudex.

Ego Stephanus, sacri palacii notarius, interfui et scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pagg. 438-439.

Sulla nomina dei consoli di Sanremo

6 maggio 1225

Riccobono Iudex è fra i testimoni alla nomina dei consoli di Sanremo il 6 maggio 1225 da parte di Ottone, arcivescovo di Genova.

133

1225, maggio 6, San Remo

Il comune e gli uomini di San Remo, esplicitamente indicati, chiedono a Ottone, arcivescovo di Genova, di nominare i consoli per quell’anno.

(S.T.) Anno dominice nativitatis milesimo ducentesimo vigesimo quinto, indicione duodecima, die sexto mensis madii. Isti sunt consules Sancti Romuli electi et constituti ad regimen consulatus Sancti Romuli per dominum Octonem, Ianuensem archiepiscopum. In nomine Domini amen: in primis Raimundus de Buzana, Octo Falexanus, Durbeccus Balbus, Obertus Ricolfus, Octo Gatus et Fulco Rainaldus. Actum in Sancto Romulo. Interfuerunt testes Stephanus, archipresbiter plebis de Lavania, Hungonus de Volta, Nicola Lercarius, canonicus Sancte Marie de Vineis, Ricobonus iudex et Willelmus de Bargalio clericus.

Ego Stephanus, sacri palacii notarius, interfui et scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pag. 439.

Sul giuramento di fedeltà dei consoli di Sanremo

6 maggio 1225

Riccobono Iudex è fra i testimoni al giuramento di fedeltà dei consoli di Sanremo il 6 maggio 1225 nei confronti di Ottone, arcivescovo di Genova.

134

1225, maggio 6, San Remo

Formula di giuramento che i consoli di San Remo devono prestare a Ottone, arcivescovo di Genova.

(S.T.) Anno dominice nativitatis milesimo ducentesimo vigesimo quinto, indicione duodecima, die sexto mensis madii. Ego electus consul et constitutus loci et hominum Sancti Romuli per dominum Octonem, Ianuensem archiepiscopum, iuro, tactis sacrosanctis evangeliis, quod ab hodie in antea usque ad festum sancti Micaelis proxime venturum et ab ipso festo usque ad annum eiusdem loci et hominum consul ero, Deo dante, et amplius in ordinacione prefati domini archiepiscopi, ad honorem Dei et virginis Marie et sancti Siri confessoris atque iam dicti domini archiepiscopi et palacii Ianuensis et tocius universitatis loci Sancti Romuli et quod bona fide et sine fraude, remoto odio, amore, speciali danno et proficuo, de universis lamentacionibus que ante me et socios meos facte fuerint per habitatores eiusdem lochi vel districtus Sancti Romuli versus habitatorem alium eiusdem lochi vel districtus sive ab aliquo Ianuensi vel extraneo versus aliquem eiusdem loci habitatorem vel districtus lamentantem audiam atque iusticiam una cum sociis meis vel maiori parte faciam et diffiniam, prout nobis melius visum fuerit racionabilius secundum leges Romanas et capitula loci Sancti Romuli et postquam ius inde nobis manifestum fuerit et cognitum sentenciam proferre ultra dies decem non differam. A qua sentencia si aliqua parcium appellaverit ad dominum archiepiscopum in placito quod sit ultra soldos XL vel ultra, ipsam appellacionem recipiam si facta fuerit infra decem dies a tempore late sentencie et acta utriusque partis diligenter et fideliter in scriptis cum sociis meis reddigi faciam, si eandem appellacionem appellans consequi voluerit, et ipsa acta sub sigillo munita eidem archiepiscopo sine fraude transmitam; post quam appellacionem interpositam, si appellans eam prosequi voluerit, ad execucionem eiusdem sentencie non procedam, sed quod inde statuerit prefatus dominus archiepiscopus una cum sociis meis vel maiori parte observabo. Si vero appellans ad dominum archiepiscopum per se vel suum procuratorem ad eundem archiepiscopum pro ipsa appellacione causa prosequendi eam infra dies viginti computatos a tempore appellationis non iverit, tunc eandem sentenciam una cum sociis meis vel maiori parte observabo et pro posse observari faciam. Si autem forcia vel forfacta ab aliquo eiusdem loci et districtus facta fuerit et notorium et manifestum seu publicum fuerit, quamvis non sit inde querimonia facta michi vel alicui sociorum meorum, tamen ad vindictam ego faciendam inde cum sociis meis vel maiori parte concordabo et procedam et veritatem eiusdem forcie inquiram et vindictam faciam / ac si querimonia propteria michi vel sociis esse<t> facta. Sentencias quoque per dominum archiepiscopum vel eius curiam latas et sentencias latas per consules vel potestatem aut iudices loci Sancti Romuli firmas habebo, et si inde ante me et socios meos querimoniam pervenerit ut execcucioni eas mandari faceremus, ego bona fide cum sociis meis bona fide eam execucioni mandabo. Precepta vero et bandita atque capitula que dominus archiepiscopus facienda et observanda michi iniunxerit bona fide observabo. Quicumque Sancti Romuli et districtus compagnam iurare et facere recusaverit, pro posse meo una cum sociis meis ab eodem auferam usque in soldis centum et interim, donec eam non iuraverit, nullam iusticiam sibi faciam. Lamentantes vero contra ipsum audiam et admitam. Quam compagnam bona fide, prout consuetum est, singulis locis et districtus Sancti Romuli cum sociis meis iurare faciam a septuaginta annis infra et a quindecim annis supra exprimendo, semper salvis fidelitatibus, mandatis et ordinamentis atque honoribus et racionibus eiusdem domini archiepiscopi et eius palacii et curie. Et hoc capitulum cum sociis meis poni faciam in breve super quo ipsam compagnam iuraverint et tantum plus quod si in eodem brevi aliquando fuerit aliquod additum vel diminutum per ipsum dominum archiepiscopum, ut de addito tenebor et de diminuto sim absolutus. Banna quoque que cognovero cum sociis meis accipienda accipiam et nullatenus dimitam nec de ipsis aliquid reddam vel reddi faciam seu permittam, nisi licencia eiusdem domini archiepiscopi, et quidquid inde habuero sine gastaldis non dividam et quintam partem omnium bonorum undecumque habitorum eidem archiepiscopo vel suis nunciis bona fide tribuam vel tribui faciam. Forestatos vero de toto districtu Sancti Romuli et posse una cum sociis meis pro posse meo expellam nec eos recipi seu habitare in posse Sancti Romuli concedam. De incestibus, periuriis, adulteriis et homicidiis, traddicionibus sine licencia domini archiepiscopi non me intromittam nisi ad vindictam persone et banna accipienda pro ipso delicto, secundum quod continetur in capitulo mendamenti. Quam vindictam persone faciam cum sociis meis secundum quod nobis visum fuerit, quam vindictam facere non iuro. Gastaldionibus eiusdem archiepiscopi et aliis suis nunciis in drictis et racionibus curie manutenendis et consequendis consilium et auxilium pro posse meo bona fide prestabo. Iura et raciones ecclesiarum Sancti Romuli bona fide manutenebo et audiam atque per singulos dies lune, si postulaverint a me sibi iusticiam exiberi, ego raciones eorum audiam et iusticiam exibebo priusquam aliquod placitum interponatur. Nemora quoque universa de districtu Sancti Romuli cum sociis meis custodiri faciam sicut consuetum erat vel constitutum custodiri deberent pariter et conservari a<b> annis XIIII retro. Item si cognovero aliquem loci Sancti Romuli vel districtus fecisse conspiracionem seu rasam, ego cum sociis meis vel maiori parte pro posse faciam eam separari et infringi. Quam conspiracionem vel rasam per me et socios meos, <si> aliquis infringere noluerit et separari, ego cum sociis meis pro posse ab eo auferam soldos LX vel ipsum dannificabo in duplum librarum trium et sub iuramento cum sociis precipiam et penam soldorum LX imponam ex parte domini archiepiscopi et nostra omnibus habitatoribus Sancti Romuli et districtus ne de cetero aliquam conspiracionem vel rasam faciant vel fieri concedant et specialiter contra dominum archiepiscopum et palacium Ianuense. Consiliatores vero et officiales hominum et universitatis Sancti Romuli sine licencia et consilio eiusdem archiepiscopi vel eius certi missi non creabo nec creari consenciam nec iudicem seu assessorem aliquem habebo cum sociis meis nec haberi consenciam sine licencia et consilio eiusdem domini archiepiscopi vel sui missi. Insuper capitula facta et facienda et per dominum archiepiscopum confirmata aut confirmanda bona fide et sine fraude observabo et si in ipsis capitulis aliqua contrarietas inveniretur, silicet quod unum esset contrarium alteri, de ipsa contrarietate sive capitulis contrariis observabo secundum quod inde dominus archiepiscopus statuerit. Predicta omnia bona fide et sine fraude attendam et observabo nisi quanto iusto <Dei> impedimento remanserit vel oblivione aut licencia eiusdem archiepiscopi, in cuius potestate est et erit huic brevi minuere, addere et si in hoc brevi additum fuerit vel diminutum aliquid, de addito tenebor, de diminuto vero sim absolutus. Actum in domo canonicorum Sancti Romuli. Interfuerunt testes Stephanus, archipresbiter plebis Lavanie, frater Ambrosius, monacus, Nicola Lercarius, canonicus Sancte Marie de Vineis, Hungonus de Volta, Ricobonus iudex et Willelmus clericus.

Ego Stephanus, sacri palacii notarius, interfui et scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/2, a cura di Michela Lorenzetti e Francesca Mambrini,
Genova 2007,
pagg. 440-443.

Sulla vendita dei marchesi di Clavesana a Genova

1° giugno 1228

Ricobono Iudex è testimone in un atto del 1° giugno 1228, col quale i marchesi di Clavesana vendono al comune di Genova alcune località fra cui Diano.

474✓

1228, giugno 1, Genova

Oddone e Bonifacio Tagliaferro, marchesi di Clavesana, vendono al comune di Genova le località di Diano, Portomaurizio, Castellaro (eccettuati i diritti che su di esso competono a Bonifacio di Lingueglia e a Giacomo di Casanova), Taggia, San Giorgio, Dolcedo e vallate relative, contro una rendita annua di 250 lire di genovini.

Venditio castri et loci et ville Diani, Portusmauritii et aliorum castrorum infrascriptorum facta per dominum Bon<i>facium Taiaferrum domino Guifredo de Pirovano, potestati Ian(ue) pro comuni Ianue.

Nos Oddo et Bonifacius Taiaferrum, marchiones Cravexane, vendimus vobis domino Guifredo de Pirovano, potestati Ianue, recipienti nomine et vice comunis Ianue, castrum, locum et villam Diani et castrum et locum et villam Portusmauricii et castrum et locum et villam Castellarii et castrum et locum et villam Tabie et villam Sancti Georgii et locum et villam Dulceti et quicquid habemus in ipsa valle Dulceti et Sancti Georgii et quicquid avus noster tempore mortis in ipsa valle habebat, nichil in nobis retento. Predicta omnia vobis domino Guifredo de Pirovano, recipienti nomine et vice dicti comunis, vendimus cum omnibus pertinentiis et districtu et iurisdictione et mero imperio et segnoria omnium suprascriptorum castrorum et locorum et villarum et hominum ipsorum locorum atque vassallorum nostrorum existentium in dictis locis, videlicet cum iurisdictione et mero imperio, districtu, contili et segnoria que nobis competunt et etiam que competierunt quondam Bonifacio avo nostro in dictis locis tempore mortis, nichil in nobis inde retento et cum omni iure nobis vel alicui nostrum competenti in ipsis castris, locis, villis, domibus, terris et hominibus, portibus, aquis, litoribus, pedagiis, pascuis, venationibus, piscationibus, nemoribus, aquariciis et rupis. Insuper terras omnes, domos et possessiones, cultas et incultas, domesticas et salvaticas quas habemus et possidemus vel alius pro nobis in dictis castris, locis et villis et eorum pertinentiis et districtu et omnem iurisdictionem et merum imperium et cetera alia que quondam avus noster Bonifacius, marchio Cravexane, habebat in predictis locis, castris, villis, domibus et pertinentiis et districtu eorum et in hominibus et vassallis existentibus in illis locis tempore mortis dicti Bonifacii marchionis. Insuper titulo venditionis vobis domino Guifredo suprascripto, recipienti nomine comunis Ianue, cedimus omnia iura, rationes et actiones reales et personales, utiles et directas que et quas habemus et nobis competunt in dictis castris, locis, villis, domibus, terris, hominibus et vasallis, ripis, portibus, aquis, pascuis, piscationibus et pertinentiis et districtu et segnoria et iurisdictione supradictorum omnium castrorum, locorum, villarum, terrarum et hominum et vassallorum. Et de predictis omnibus vos dominum Guifredum, nomine comunis Ianue recipientem, et ipsum comune facimus procuratorem ut in rem dicti comunis. Dominium et quasi possessionem et quasi de predictis omnibus vobis domino Guifredo, recipienti nomine et vice comunis Ianue, tradidisse confitemur et de predictis omnibus nos possessores et quasi constituimus pro comuni Ianue a vobis domino Guifredo pro comuni Ianue precario possidere et quasi de predictis rogando, dantes licentiam et potestatem vobis pro comuni intrandi et accipiendi vestra auctoritate possessionem et quasi omnium suprascriptorum. Predicta omnia vendimus et cedimus vobis pro comuni ut supra, finito precio librarum ducentum quinquaginta denariorum ian(uinorum) annuatim de cetero in perpetuum prestandarum a comuni Ianue nobis et heredibus nostris, de quo precio fidem habemus comuni Ianue et vobis domino Guifredo pro ipso comuni. Et si plus valent predicta dicto precio, vobis pro comuni Ianue mera donatione donamus, abrenunciantes legi facte super deceptione ultra dimidiam iusti precii. Predicta omnia facimus et vendimus vobis ut supra, salvis rebus propriis hominum, salvo feudo domini Bonifacii de Vinguilia et Iacobi de Casanova quod tenebant ab avo nostro Bonifacio in Castellario et eius pertinentiis et Evigi, cuius feudi iura nobis competentia et ipsorum vassallorum vobis vendimus et cedimus ut supra, et aliarum ecclesiarum ubicumque existentium et ecclesiarum existentium in ipsis castris et que res extant predictorum hominum et ecclesiarum tempore mortis domini Bonifacii avi nostrorum Odonis et Taliaferri, de quibus vobis nichil nisi iura que in ipsis habemus. Predicta itaque castra, loca et domos et terras, districtum, segnoriam, iurisdictionem omnem et imperium merum hominum ipsorum castrorum, locorum et villarum, domorum et terrarum et cetera alia suprascripta nobis competentia vel avo nostro tempore mortis sicut superius determinatum est, preter nominatim exceptata, promittimus vobis domino Guifredo, recipienti et stipulanti nomine comunis Ianue, et ipsi comuni Ianue legitime defendere et auctoriçare ab omni persona et universitate, quod si non fecerimus aut facere neglexerimus, promittimus vobis pro comuni Ianue dare duplum nomine pene de quanto evictum esset secundum quod tempore evictionis illud evictum valuerit. Pro pena et predictis omnibus observandis omnia bona nostra vobis domino Guifredo, pro comuni Ianue recipienti, pignori obligamus et specialiter castrum, villam, districtum et iurisdictionem Andorie et hominum Andorie et castrum et locum et villam et iurisdictionem Stallanelli et hominum Stallanelli et specialiter ius et nomen quod habemus et habere debemus contra dictum comune occasione dicti precii. Item hoc acto inter nos et vos dominum Guifredum pro comuni Ianue in ingressu contractus quod ipsum comune habeat et habere debeat exercitum et cavalcatam hominum Andorie et districtus et Stallanelli et dictrictus secundum quod alia loca de riperia a Capite Fari versus Vintimilium comuni Ianue fecerint exercitum et cavalcatam vel per comune Ianue eis locis impositum fuerit ad faciendum ostem et cavalcatam. Item hoc acto in ingressu contractus quod comune Ianue habere et facere possit in Andoriam et pertinentiis cabellam salis sine contradictione alicuius si voluerit et si cabella salis fuerit per comune Ianue in Andoria vel pertinenciis, quod homines dictorum locorum Andorie et Stallanelli possint habere salem de ipsa cabella secundum quod aliis personis vendetur et si cabella ibi non fuerit per comune Ianue, possint habere salem homines ipsorum duorum locorum in quolibet loco de riperia per cabellatores salis venderetur, eo acto expressim quod nos marchiones non possemus facere cabellam salis in Andoria vel pertinentiis nec habere ibidem vel alius pro nobis. Item hoc acto in ingressu contractus quod homines dictorum locorum dacitam portus Bonifacii annuatim dare debeant comuni Ianue libras septem, scilicet annuatim. Item hoc acto in ingressu contractus quod dicti marchiones non percipient nec colligent nec colligi permittent in dictis duobus locis nec in pertinenciis pedagium aliquod sive malacoltam vel dacitam ab aliquibus transeuntibus vel bestiis per ipsa loca vel districtum sive pro rebus inde delatis preter ab illis personis cum quibus habent conventionem accipiendi et nisi ab illis a quibus vel de quorum terris antiqua consuetudine accipere consueverunt vel eorum antecessores. Et hoc acto in ingressu contractus quod comune Ianue vel aliquis Ianuensis sive de districtu non debeat iuvare neque manutenere contra ipsos marchiones vel eorum heredes homines dictorum duorum locorum. Et eo modo marchiones ipsi vel aliquis suorum hominum non debet iurare neque manutenere contra comune Ianue homines dictorum locorum et castrorum que dicti marchiones supra vendiderunt comuni Ianue. Et eo acto in ingressu contractus quod homines dictorum duorum locorum observare debeant et pena eis imponi ad observanda deveta facta per mare per comune Ianue secundum quod aliquis de riveria fuerit iniunctum a comuni Ianue. Item hoc acto in ingressu contractus quod homines Stallanelli habentes terras proprias in posse Diani valeant suas proprias bestias in ipsis suis terris propriis apascare et eas laborare et gaudere, pro quibus terris expendere non debeant in dacitis sive collectis nisi secundum quod homines Diani de suis terris per libram expenderint. Insuper hoc acto in ingressu contractus quod comune Ianue non debeat habere in dictis locis, scilicet Andorie et Stallanelli, ultra predicta nec in hominibus et posse ipsorum locorum ultra predicta et a sacramentis prestitis ab hominibus ipsorum locorum potestas eos absolvit pro comuni Ianue. Insuper convenimus et promittimus vobis domino Guifredo, recipienti nomine comunis Ianue, quod de predictis vel alio predictorum que vobis vendimus nullam fecimus infeudationem vel alienationem in aliquam aliam personam vel universitatem et ita verum esse iuramus et attendere predicta omnia bona fide et non contravenire, faciens hec ego Bonifacius consilio et voluntate Bonifacii de Vinguilia et Rubaldi de Garexio, consiliatorum meorum, quos meos propinquos et vicinos in hoc casu appello. Ad hec predictus Oddo promisit et convenit domino Guifredo, recipienti nomine comunis Ianue, se facturum et curaturum sic quod Mabilia eius uxor, in presentia et autoritate ipsius, omnibus predictis consentiet et abrenuntiabit syndico comunis Ianue, recipienti pro ipso comuni, omnia iura que habet vel sibi competunt vel competere possent in dictis hominibus venditis comunis Ianue et specialiter iuri ypothecarum et insuper abrenuntiabit, certiorata auxilio Velleiani senatus consulti et autentice «Si qua mulier», faciens hec consilio propinquorum vel vicinorum eius et quod iurabit ut supra si minor est. Non intelligatur in hac venditione fuisse actum de turri Tabie et domo que est prope turrim nec de aliqua terra que nobis pervenerit post mortem avi nostri successione vel maleficio ab aliqua speciali persona dictorum locorum que terra per nos data sit vel remisa ad uu habendum et tenendum ante per annum quam exercitus Ianue in Saona secundum usum et tenorem ceterorum hominum dictorum locorum, sed quicquid iuris in ipsis habemus cedimus vobis domino Guifredo predicto, recipienti nomine comunis Ianue. Item promittimus quod dabimus et cedemus vobis pro comuni Ianue omnia iura si qua habemus in Petralata Superana et Subtana et pertinentiis et hominibus et vassallis quandocumque facietis nobis dare licentiam ab Oberto de Petralata et Girbaldo de predictis faciendis absolvit de sacramento quod eis fecimus. Et inde duo instrumenta unius tenoris fieri rogaverunt. Actum Ianue, in domo Fornariorum, in pleno consilio. Testes Ricobonus Iudex, Opiço Tartaro, Willelmus Pictavinus et Ugo cancellarius. Prima die iulii, inter nonam et vesperas, anno dominice nativitatis M°CC°XXVIII°, ind(ictione) XV.

(S.T.) Ego Lantelmus, notarius sacri palatii, hoc exemplum, de mandato domini Pegoloti Ugutionis de Girard(inis), civitatis Ianue potestatis, extraxi et exemplavi de folliatio sive cartulario imbreviationum domini Bonivassalli Caligepalii scribe secundum quod in eo vidi et legi per omnia contineri, nichil ae addito vel diminuto nisi forte littera vel sillaba, titulo seu puncto et hoc absque ulla mutatione, corruptione seu diminutione dictionum vel sensus, ad quod corroborandum, iussu dicte potestatis, propria manu subscripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/3, a cura di Dino Puncuh,
Genova 1998,
pagg. 84-90.

Sul giuramento di fedeltà ai marchesi di Clavesana

3 giugno 1228

Ricobono Iudex è testimone in un atto del 3 giugno 1228, col quale i marchesi di Clavesana sciolgono i loro vassalli dal giuramento di fedeltà affinché possano farlo a Genova.

481✓

<1228>, giugno 3, Genova

Oddone e Bonifacio Tagliaferro, marchesi di Clavesana, sciolgono uomini e vassalli dei luoghi compresi nell’atto di vendita di cui al n. 474 dal giuramento di fedeltà, concedendo loro di prestarlo al comune di Genova.

Absolutio quam fecit a Oddo et Bonifacius Taliaferrum, march(iones) de Cravexana, comuni Ianue de omnibus hominibus et vassallis et castris.

Nos Oddo et Bonifacius Taliaferrum, marchiones de Cravexana, absolvimus vobis Guifredo de Pirovano, Ian(uensium) potestati, recipienti nomine et a parte comunis Ianue, omnes homines et vassallos nostros castrorum et villarum et terrarum de quibus venditionem fecimus vobis domino Guifredo, nomine comunis Ianue, prout in carta inde facta per manum Bonivassalli Caligepalii, scribe comunis Ianue, continetur, ab omni vinculo sacramenti et fidelitatum de quibus tenebantur nobis et avo nostro domino Bonifacio tempore mortis. Similiter et omnes homines et vassallos qui fuerint nostri vassalli et homines vel aliquo vinculo fidelitatis astricti occasione dictorum locorum, castrorum et villarum, dantes eis licentiam ut vobis vel nuncio vestro pro comuni fidelitates faciant in posterum sicut nobis et avo nostro fecerunt et facere tenebantur tempore mortis avi nostri domini Bonifacii. Et predicta omnia facit Bonifacius Taliaferrum consilio Rubaldi de Garrexio et Cunradi Oculi Capre iudicis, quos propinquos et vicinos appellat et confitetur se maiorem annorum viginti quinque fore. Actum Ianue, in domo Fornariorum. Testes Ugo cançellerius, Opiço Tartaro et Ricobonus Iudex, tercio die iunii, post vesperas.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/3, a cura di Dino Puncuh,
Genova 1998,
pagg. 103-104.

Sulla convenzione dei marchesi di Clavesana con Genova

16 settembre 1233

Ricobono Iudex è testimone in un atto del 16 settembre 1233, col quale i marchesi di Clavesana stipulano una convenzione col comune di Genova.

475✓

1233, settembre 16, Genova

Bonifacio Tagliaferro e Bonifacio figlio di Oddone, marchesi di Clavesana, anche a nome dei fratelli del secondo, stipulano una convenzione col comune di Genova.

Conventio Bonifacii Taliaferri et aliorum marchionum Cravexane facta tempore domini Pegoloti, potestatis Ianue.

In nomine Domini amen. Nos Bonifacius Taliaferrum et Bonifacius, filius quondam domini Oddonis, marchionis Cravexane, pro nobis et aliis fratribus Bonifacii dicti quondam domini Oddonis, marchionis Cravexane, scilicet Manuellus et Petrinus, per nos et successores nostros et dictorum minorum fratrum dicti Bonifacii, filii quondam dicti Oddonis, promittimus et convenimus vobis domino Pegoloto Ugutionis de Girard(ino), Ian(uensium) potestati, recipienti nomine et vice comunis Ianue, quod de cetero in perpetuum nos et successores nostri et dictorum minorum, pro quibus promittimus, expendemus in collectis comunis Ianue pro libris MM ianuinorum de tota terra quam habemus et dicti minores a iugo versus mare et nominatim de castro Truchi et castellanie eius et de castro Roche Corvarie pro dimidia et castellania eius et de Carterio et castellania eius et de Castello Blancho et Çucharello et Cocano et castellaniis eorum et de castro Stallanelli et Andorie et castellaniis eorum tam pro ipsis terris quam pro hominibus eorum. Item promittimus et convenimus vobis dicto nomine quod si comune fecerit exercitum vel cavalcatam per terram, facient homines nostri de dictis locis exercitum et cavalcatam et ibunt et stabunt in eo exercitu vel cavalcata sicut ceteri de riveria qui faciant exercitum et cavalcatam pro comuni Ianue et unus ex nobis marchionibus ibit et erit in eo exercitu vel cavalcata et si ire non poterit, mittet pro se ydoneum cambium. Item promittimus et convenimus vobis dicto nomine quod si comune Ianue fecerit armamentum galearum decem, dabimus in eo homines quindecim ad nostras expensas et si plus armaverit ad eandem rationem et si minus, usque in sex per eandem rationem et a sex infra nichil et hec dicimus salvis conventionibus Andorie et Stallanelli, factis a me Bonifacio Taliaferro et Oddone quondam fratre meo cum comuni Ianue ut in carta inde facta continetur per manum Bonivassalli Caligepalii notarii currente M°CC°XXVIII°, indictione XV, die prima iulii, salvo quod si pro aliqua possessione dictarum debemus expendere in Albingana, quod per predicta non fiat in eo preiudicium. Item promittimus et convenimus dicto nomine quod omnes rectores omnium locorum predictorum iurabunt annuatim deveta generalia comunis Ianue et specialiter de facto salis in voluntate comunis Ianue vel eius missi. Insuper promittimus quod per nos et successores nostros faciemus rationem in Ianua civibus tantum ibi habitantibus super contractibus et obligationibus futuris nascituris tantum et de contractibus in Ianua factis hinc retro. Insuper promittimus dicto nomine quod aliquem forestatum per comune Ianue non recipiemus in dictis locis nec receptari permittemus. Item concedimus comuni Ianue quod ipsum possit hominibus ipsorum locorum banna imponere et exigere si contra predicta vel aliquod predictorum fecerint. Predicta omnia pro nobis et dicto nomine promittimus et convenimus vobis potestati predicte, pro comuni Ianue recipienti, et singula attendere et observare et observari facere per nos et successores nostros in perpetuum. Et promittimus nos facturos et curaturos quod alii filii dicti quondam Oddonis, fratris mei Bonifacii Taliaferri et patris mei Bonifacii minoris, predicta omnia observabunt et quod inde simili modo se obligabunt cum pervenerint ad etatem in qua se obligare possint et quisque nostrum se obligat in solidum, renuntians epistule divi Adriani et beneficio nove constitutionis de duobus reis et pro predictis omnibus observandis et singulis omnia bona nostra habita et habenda vobis, pro comuni Ianue recipienti, pignori obligamus et ut supra per omnia continetur iuramus, tactis evangeliis, attendere et observare et non contravenire. Ad hec nos dictus Pegolotus, Ian(uensium) potestas, nomine et vice comunis Ianue, de voluntate consiliatorum Ianue, more solito per cornu et campanam convocatorum, et hominum duodecim per compagnam et eorum consensu et auctoritate, recipimus vos Bonifacium Taliaferrum et Bonifacium vestrum nepotem et ceteros fratres dicti Bonifacii minoris, marchiones Cravexane, in cives Ianue et heredes vestros ita quod non teneamini rationem facere in Ianua nisi civibus Ianue tantum ibi habitantibus super contractibus et obligationibus tantum futuris et nascituris et de contractibus in Ianua factis hinc retro. Item promittimus et convenimus vobis, pro comuni Ianue, quod ultra quam dictum est comune Ianue vel aliquis pro comuni Ianue non petet vel exiget in dictis terris et hominibus contra voluntatem vestram et heredum vestrorum, salvis devetis generalibus comunis Ianue et salvo quod non debeat ibi aliquis forestatus per comune Ianue receptari et salvo quod comune Ianue possit hominibus ipsorum locorum banna imponere et exigere si contra predicta vel aliquod predictorum fecerint. Item promittimus vobis pro comuni Ianue et nomine comunis quod comune Ianue destruet bona fide rassas et iuras presentes et futuras hominum ipsorum locorum et regimina presentia et futura facta et facienda per ipsos homines inter eos qui facere non consueverunt et illud regimen quod faceret comunitas Andorie contra id quod concessisset alicui ex dominis suis per cartam. Item promittimus vobis quod comune Ianue non manutenebit ipsos homines vel aliquos ex eis contra vos marchiones vel vestros heredes. Item promittimus vobis quod si homines ipsorum locorum vel aliqui ex eis vellent esse rebelles his que per vos superius promissa sunt comuni Ianue, quod comune Ianue dabit fortiam ad ipsos homines ad predicta facienda compellendos. Predicta et singula, pro comuni et nomine comunis Ianue, promittimus vobis pro vobis et dicto nomine et pro heredibus vestris attendere et observare et non contravenire et beneplacito et auctoritate dicti consilii Ianue et insuper hominum duodecim per compagnam et sub obligatione bonorum ipsius comunis. Actum Ianue, in domo illorum de Volta. Testes Ansaldus Fallamonica, Bon(usvassallus) Sardena, Manuel Aurie et Sorleonus Piper, Ansaldus Mallonus, Porchetus Streiaporcus, Iohannes Guercius et Ansaldus Bulletus, Willelmus Pictavinus et Ricobonus Iudex. XVI° die septembris, inter nonam et vesperas, millesimo CC°XXX°III°, indictione quinta.

(S.T.) Ego Lantelmus, notarius sacri palatii, hoc exemplum, de mandato domini Willelmi de Guilliençono, iudicis et assessoris domini Romedei Rusche, civitatis Ianue potestatis, extraxi et exemplavi de foliatio sive cartulario imbreviationum domini Bonivassalli Caligepalii notarii secundum quod in eo vidi et legi per omnia contineri, nichil addito vel diminuto nisi forte littera vel sillaba, titulo seu puncto, absque ulla mutatione, corruptione seu diminutione dictionum vel sensus, ad quod corroborandum, iussu dicti iudicis, propria manu subscripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/3, a cura di Dino Puncuh,
Genova 1998,
pagg. 90-93.