Sulla giurisdizione su Portofino

18 febbraio 1171

Marco Iudex è testimone in un atto del 18 febbraio 1171 sulla giurisdizione su Portofino.

399

1171, febbraio 18, Rapallo

Ansaldo Doria, Rolando Avvocato, Marino de Olivastro, Elia de Banca e Alamano, priore del monastero di San Fruttuoso di Capodimonte, arbitri eletti tra la comunità monastica e gli uomini di Portofino e Rapallo, sentenziano che la giurisdizione su Portofino spetti ai consoli di Rapallo, tenuti a versare al cenobio 170 lire entro i successivi sei mesi a titolo di indennizzo, imponendo, inoltre, agli abitanti di Portofino alcune prestazioni nei confronti dello stesso ente.

Nos Ansaldus Aurie, Rolandus Advocatus, Marinus de Olivastro, Helias de Banca et donnus Armanus, prior monasterii Sancti Fructuosi de Capite Montis, arbitri et arbitratores et large potestates et amicabiles compositores electi comuni voluntate inter donum Petrum, abbatem dicti monasterii, in presentia fratrum suorum et eorum consensu, ut apparet instrumento scripto manu Ricoboni, notarii, MCLXXI, die XVI februarii, indicione tercia, nomine et vice dicti monasterii et conventus eiusdem, ex una parte, et homines de Portudelfino, eorum proprio nomine et nomine universitatis hominum et districtualium et ville de Portudelfino, et consules de Rappalo, nomine et vice hominum de Rappalo, una cum ipsis hominibus de Rappalo et de Portudelfino, ex altera, ut continetur instrumento scripto manu Ricoboni, notarii, MCLXXI, die XVI februarii, inditione tercia, super litibus, discordiis, questionibus et controversiis vertentibus seu que verti sperabantur et possent inter dictas partes super eo quod dictus abbas, nomine et vice dicti monasterii, petebat iurisditionem hominum et in hominibus et super hominibus et habitatoribus Portudelfini et ville ipsius dicto monasterio datam et concessam antique contra ipsos homines et quod ipsi homines Portusdelfini, per se et heredes suos et habentes causam ab ipsis, et etiam omnes habitatores Portusdelfini seu qui pro tempore habitabunt in vila et territorio Portusdelfini dent et dare et solvere debeant et teneantur de cetero dicto monasterio dacitam sive dacitas de qua vel de quibus fit mentio in instrumento compomissi et super omnibus aliis et singulis de quibus fit mentio in instrumento predicto compromissi, quod scriptum fuit manu Ricoboni, notarii, MCLXXI, die XVI februarii, inditione tercia, volentes inter dictas partes amicabiliter diffinire et determinare, visis et auditis et diligenter examinatis rationibus utriusque partis et receptis testibus productis per dictas partes et quamlibet ipsarum et dictis eorum examinatis et etiam visis privilegiis, laudibus, consuetudinibus et antiquitatibus dicti monasterii et allegationibus, petitionibus dictorum hominum de Portudelfino et consulum Rapalinorum, habito consilio plurium sapientum et Deum pre oculis habentes, presentibus partibus et ab ipsis receptis securitatibus, concorditer dicimus, sententiamus, pronunciamus et damus in scriptis ut infra, videlicet quod iurisditio hominum habitantium in Portudelfino et in villa ipsius et qui pro temporibus futuris habitabunt et etiam ipsi habitatores de cetero sint et esse debeant sub iurisditione Rapali sicuti alii homines Rapalinenses sunt et quod abas sive monasterium in hominibus nullam personalem iurisditionem de cetero habeat, salvis hiis que inferius de ipsis dicentur, et consules predicti de Rapallo dent et dare et solvere teneantur dicto monasterio vel eius dicto nuncio usque ad sex menses proxime venturos libras centum septuaginta ianuinorum pro recompensatione predictorum. Item quod ipsi homines Portusdelfini et etiam habitatores dicti loci et qui pro tempore futuro habitabunt in villa et territorio Portusdelfini dent et dare et solvere debeant et teneantur de cetero dicto monasterio et ad ipsum monasterium ut infra secundum quod invenimus ipsi et eorum antecessores ab antiquo teneri dicto monasterio, videlicet omni anno in festo sancti Stefani quilibet agricola tenens terram dicti monasterii ad conditionem deriatas tres piscium recentium. Item omnes habitatores dictorum locorum omnes laxernias quas ceperint a Camulio usque ad Sigestrum a parmo uno in mensura vel amplius qualiscunque sit ipsa laxernia sana vel insana, recens aut non recens, integra vel non integra, suzata vel non suzata quandocunque ipsas capient dare debeant dicto monasterio et dare teneantur, ipso abbate vel qui pro tempore fuerit solvente dictis hominibus capientibus pro qualibet laxernia solidos quatuor et senos denarios usualis monete. Item omnes habitatores Portusdelfini cuiuscunque condicionis sint seu omnes utriusque sexus utentes furno dicti monasterii dent pro quolibet dicto monasterio omni anno in festo sancti Stephani denarios tres nec proinde habeant facultatem habendi furnum nec utendi alio furno nisi illo monasterii dum steterint in Portudelfino neque habeant alium furnum in domibus vel habitaculis sive tuguriis suis neque in alio aliquo loco Portusdelfini. Item lumbulos universorum porcorum que deinceps nutrierint in Portudelfino sive in villa vel capella Portusdelfini in domibus vel habitaculis suis ultra mensem dare debent dicto monasterio et dent et dare tenentur et si ipsos porcos alienaverint ad extraneos, tunc consignent et dent dicto monasterio senos denarios pro unoquoque pari lumborum et si inter se adinvicem venderent, emptor solvat lumbulos ne / (c. 451 v.) nefas commitatur inter eos. Item quilibet habitator in Portudelfino qui non servus sit Sancti Fructuosi monasterii, qui habet rete vel retia aut de cetero habuerit teneatur amodo dare et det monasterio iam dicto pro unoquoque rete singulis ebdomadibus quadragesimarum bugas duas et has bugas dare teneantur et dent monasterio supradicto singulis dominicis diebus sive capiant bugas in die dominico sive non, dum tamen capiant seu capere faciant alio die ebdomade et hoc ius hancque consuetudinem habeat de cetero iam dictum monasterium Beati Fructuosi et ibi Deo servientes qui pro tempore fuerint super omnes habitatores in Portudelfino. Item dicimus et pronunciamus quod omnes habitatores Portusdelfini seu qui pro tempore habitabunt et tam ipsi quam filii eorum masculi vel causam habentes ab ipsis nullam proprietatem possint requirere super terris eis datis et concessis a dicto monasterio ad edificandum nisi tamen edificia in eis facta, ita quod ipsi vel filii eorum masculi, si non haberent filios masculos, quod ipsi possint et habeant facultatem ipsa edificia dandi et donandi uni de filiabus suis que accipiat maritum liberum qui sit habitator Portusdelfini aut in villa Portusdelfini et serviat monasterio maritus eius sicuti esset filius masculus alias non qui si habuerit filios mas[culos re]vertatur ipsa terra in filios masculos et ita de singulis si omnes morirentur masculi et femine revertantur e[di]ficia dicto monasterio pro anima eorum et si edificia vendere vellent, possint ipsa vendere fratri aut nepoti sive barbano seu consobrino germano, habitatoribus Portusdelfini et si emere nolent, debeant ipsa vendere dicto monasterio in laude duorum bonorum hominum et comunalium et amicorum eorum et expectare usque ad tres menses responsionem abbatis dicti monasterii utrum velit emere vel non emere, quod, si consilium abbatis non fuerit emendi, tunc possint ea edificia vendere alicui masculo habitanti in Portudelfino, qui teneatur facere omnia dicto monasterio sicuti faciunt ceteri homines Portusdelfini et facere tenentur, ut supra dictum est, eo salvo quod nemo ad predicta facienda et observanda teneatur cui concessa predicta essent per publicum instrumentum a dicto monasterio. Predicta omnia et singula dicimus, pronunciamus et sententiamus concorditer et unanimiter esse actendenda a dictis partibus et qualibet ipsarum in perpetuum sub pena apposita in compromisso, quam penam pars observans petere possit non observanti et que pena totiens committatur quotiens in aliquo fuerit contrafactum. Ad hanc vero convenientiam maxima pars clericorum et laicorum fuerunt, fuit ibi id est in plebe Rappali donnus Iohannes, abbas Sancti Stefani Ianuensis, Gandulfus presbiter, canonicus Ianuensis, Opiço, Mortariensis canonicus, Enricus, archipresbiter Rappali, Iohannes, presbiter eiusdem ecclesie, Guibertus, presbiter Sancti Stefani, Thomas, presbiter Sancti Micaelis, Rusticus, presbiter Sancte Margarite, Iohannes, archipresbiter de Recho, Guillelmus, archipresbiter de Agoxi, et alii laici fuerunt Dodo et Armanus, ambo de Avocatis, Iterius Pedegola, Octo Fornarius, Octo de Mare, Guillelmus de Mauro, Bellamutus, Marchio Iudex, Ansaldus de Madolexi, Razo de Arzeledo, Berizo, Ansaldus de Trevelo, Albertus de Banca, Gandulfus de Banca, Conradus de Banca, Galbertus de Borzoli, Anselmus de Richelzo de Olivastro, Ingo de Sorba et eius frater Ugo, Lafrancus de Gazar, Ugo de Gulberto, Guido de Podio, Rubaldus de Astulfo, Marchio Arduini et Guido atque Ogerius, germani, et reliqui plures. Lata fuit hec sententia in plebe Rapali, in presentia Fredenzoni Gontardi, Oberti Marocelli et Corsi Vicecomitis, consulum Ianuen(sium). Qui, visis et cognitis per sapientes omnibus iuribus et rationibus et allegationibus realibus et personalibus utrarumque partium, laudaverunt, sententiaverunt et affirmaverunt quod omnia et singula que sunt per predictos arbitros superius pronunciata et sententiata in perpetuum ab utrisque partibus sub pena in compromisso apposita observentur. Millesimo centesimo septuagesimo primo, octava decima die februarii, indicione quarta.

(S.T.) Ego Ricobonus, imperialis aule notarius, curie scriba, ad horum memoriam in posterum conservandam precepto consulum et arbitrorum predictorum traddidi et scripsi.

(S.T.) Ego Obertus cancellarius subscripsi.

(S.T.) Ego Amicus Grillus subscripsi.

(S.T.) Ego Bonacursus de Bonacurso, notarius sacri Imperii, predictum instrumentum, ut supra, transscripsi et exemplificavi a quodam instrumento scripto manu notarii suprascripti, signato signis suprascriptis, de verbo ad verbum, nichil addito vel diminuto nisi forte littera, sillaba seu puncto adbreviationis causa, non mutato sensu nec variato intellectu, de mandato et autoritate domini Bertramis de Carcano, civis Mediolan(i), Ianue civitatis potestatis, qui potestas precepit michi Bonacurso, notario, quod dictum instrumentum et omnia suprascripta deberem exemplare et trascribere in publicam formam ad petitionem doni Bonifacii, abbatis et capituli monasterii Sancti Fructuosi de Capite Montis, qui potestas statuit et laudavit quod predicto exemplo suprascripto a predicto instrumento per me notarium fides ubique adhibeatur tanquam autentico et originali, presentibus testibus Iohanne de Bonacursis, notario, Azo de Stampis, iudice dicti potestatis, et Filipo Comino, iudice dicti potestatis, anno dominice nativitatis millesimo cc octuagesimo nono, indicione prima, die decimo primo madii.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/3, a cura di Francesca Mambrini,
Genova 2011,
pagg. 979-227.