❀ |
Data di nascita ? |
Periodo di riferimento 1139-1157 |
Data della morte ? |
✟ |
Cosa si sa
Marco Iudex è, nel XII secolo, un membro influente della famiglia Giudice a Genova. Nel 1139 è uno dei 20 testimoni del giuramento con il quale il popolo di Genova si impegna ad aiutare Giovanni e Opizzo signori di Vezzano a mantenere il pacifico possesso di Campiglia e di tutte le terre e proprietà non compresi in un precedente atto di cessione feudale a Genova. Fra il 1146 e il 1147 compare in alcuni documenti come testimone o firmatario.
«Liber Iurium Ianuenses»,
Vol I, 958-1159,
pag 64.
Di lui non sappiamo altro, né la data e il luogo di nascita, né i nomi dei genitori. Spesso si trova tuttavia nominato con altri membri della famiglia, probabilmente fratelli o cugini. Non conosciamo il luogo e la data della morte.
Fonti
Atti, documenti e riferimenti relativi a Marco Iudex.
1139 A | Sui possedimenti di Campiglia | Anno 1139 |
1145 C | Sulla cessione di alcune terre al comune di Genova | Anno 1145 |
1146 A | Sull'alleanza tra Ventimiglia, Genova e il conte di Barcellona | Settembre 1146 |
1146 C | Sul trattato fra Genova e il conte di Barcellona | Settembre 1146 |
1147 A | Sulla vittoria sui saraceni ad Almeria | Febbraio 1147 |
1147 C | Sull'acquisto di un priorato | 1147 |
1147 E | Su vari documenti | Anno 1147 |
1147 M | Sulla vendita dei beni di Cona di Vezzano | Aprile 1147 |
1148 A | Sull'atto di vendita del castello di Parodi | Maggio 1148 |
1152 A | Sulla concessione di un feudo | Aprile 1152 |
1157 A | Sul trattato con Guglielmo I | Gennaio 1157 |
1171 A | Sulla giurisdizione su Portofino | 18 febbraio 1171 |
Sui possedimenti di Campiglia
Anno 1139
100.
1139.
Il popolo Genovese promette ai figli di Amalfredo, di Enrico, a Grimaldo ed Opizzo signori di Vezzano ed ai figli di questi ultimi di mantenerli, anche col proprio aiuto, nel pacifico possesso di Campiglia e di tutte quelle terre a loro soggette che non sono comprese nell'atto di cessione al comune di Genova.
Populus Ianuensis non tollet Campiglia filiis Amalfredi et tiliis Henrici et Grimaldo et Opizoni vel filiis eorum. et non erit in consilio neque in facto ut perdant quod ibi habent et tenent. et si aliquis hoc quod habent in Campigl[i]a cum iustitia eis tollerit comune Ianue adiuvabit eos. et si aliquis homo eis tollerit iustitiam quam ipsi iuste tenent a Macra usque ad Gravigl[i]am et a Granigl[i]a usque ad Vernazam infra istas coherentias usque in mare adiuvabit eos comune Ianue, excepto hoc quod Comuni donaverunt vel vendiderunt aut vendiderint. et comune Ianue servabit eos, personas et res eorum, in sua potestate. hec omnia commune Ianue observabit nisi quantum remanserit per parabolam maioris partis illorum seniorum qui suprascripti sunt. Testes Bellamutus. Gandulfus Rufus. Rollandus de Paisano. Bonusvassallus Advocatus. Ansaldus Beaqua. Albertus de Palazollo. Alcherius Garracus. Guillielmus de Nigro. Marchio Iudex. Vassallus Medicus. Otto Canella. Fabianus. Oglerius de Guidone. Annaldus Baltigaldus. Ionatas de Merlo. Baldizonus de Donodeo. Bonusvillanus de Salvatore. Guillielmus Scaregla. Deitesalve Saonese. Rogerius de Palazol.
«Codice Diplomatico della Repubblica di Genova», 958-1163
a cura di Cesare Imperiale di Sant'Angelo
I.S.I per il M.E, Roma, Tip. del Senato, 1936
Doc. C.
Sulla cessione di alcune terre al comune di Genova
Anno 1145
Marco Iudex è fra i testimoni di un atto del 1145 con il quale Genova acquisisce dei terreni di proprietà dei signori di Vezzano.
29✓
<1145 ?>
I signori di Vezzano cedono al comune di Genova il territorio che sì estende tra il muro esterno del castello di Portovenere e la spiaggia, e nell’interno fino ad un alto monte che si può vedere dalla spiaggia stessa, compresi il colle su cui sorgono il castello e il borgo, ed eccettuata un’area di 40 tavole; vendono inoltre allo stesso comune metà del territorio delimitato dalla spiaggia e dal piano che si estende da lì fino alla zona che sta a metà tra il monte Muzzerone e il monte <Castellana> e infine da qui fino al mare. Segue un trattato di reciproca assistenza tra il comune di Genova ed i signori di Vezzano.
Donatio de Veçano.
1. - [In nomine Domini amen]. Nos homines de Vezano damus comuni Ianue totam terram que est a muro castri Portuve[neris usque ad plaiam] cum tota plaia usque in pedem montis et in sursum per pedem montis usque in fo[ssatum et per] medium fossatum [usque in alti]orem montem qui videri potest a playa cum tota terra et monte ubi positum est [castrum Portuveneris] cum toto burgo, excepto quadraginta tabulas de terra [quas in nostra reservamus] potestate ab hortibus usque ad pladiam medietatem de supra via, aliam medietatem [de supra via, aliam medietatem desubtus viam, ita ut sint long]e a mari pedes quindecim [et ille que] supra viam debent esse [habeant pedes sex per frontem vie in unaquaque tabula ad man]siones faciendas. Et non debemus ibi habitare vel nostra familia [nisi per parabolam maioris partis consulum Ianue]. Aliis hominibus eas dabimus sicuti nostrum [velle erit et vendimus comuni Ianue medietatem de tota terra que est a] predicta plaia, videlicet per pedem [montis sicut supra determinatum est usque ad planum de Ria, ita ut planum de Ria in nostra sit potestate et] monte per fossatum usque in medietatem inter montem [Mivelonis et alium montem et ab] uno monte ad aliud mare sicut determinatum est per precium librarum centum.
Fidelitas Portusveneris.
2. - Nos iuramus quod ad hac die in antea non erimus in consilio vel in facto quod comune Ianue perdat castrum Portiveneris vel burgum vel terram illam quam datam vel venditam ei habemus, …[omissis]… parabolam maioris partis co[nsulum] Ianue.
3. - Populus Ianuensis non [tollet Campiglam filiis] Amalfredi et filiis Henrici et Grimaldo et [Opi]soni [vel] filiis eorum et non erit in consilio [neque in facto ut perdant quod ibi] habent et tenent et si aliquis [hoc] quod [habent] in Campigla cum iusticia eis [tollerit, comune Ianue adiuvabit eos]. Et si aliquis homo eis toll[erit iu]sticiam quam ipsi iuste tenent a Macta [usque ad Gaviglam et a Grauglam] usque [ad] Vernazam infra is[tas] coherencias usque in mare, adiuvabit eos comune Ian[ue], excepto hoc quod comuni donaverunt vel vendi[derunt aut] vendiderint et comune Ianue servabit eos, personas [et res] eorum, in sua po[tes]tate. Hec omnia comune [Ianue] observabit nisi [quantum re]manserit per parabolam maioris partis illorum seniorum [qui] supra scripti sunt. [Testes] Bellamutus, [Gandulf]us Ruffus, Rollandus de Paisano, Bonusvassallus Advo[catus], Ansaldus Be[aqua], Albertus de Palaço[llo, Alcherius] Garraccus, Willelmus de Nigro, Mar[chio] Iudex, Vassallus medi[cus], Otto Canella, Fabia[nus, Oglerius de Guidone], Ar[nald]us [Baltigald]us, I[onatas] de Merlo, Baldigonus [de Dono]deo, Bonusvillanus [de Salvatore, Guillielmus Scaregla], Deit[esalve Saonese, Rogeronus] de Pala[zol].
Vendicio quam infrascripti fecerunt comuni de medietate Portusveneris.
…[omissis]…
Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/1, a cura di Antonella Rovere,
Genova 1992,
pagg. 43-47.
Sull'alleanza tra Ventimiglia, Genova e il conte di Barcellona
Settembre 1146
Nel settembre del 1146 Marco, Ugo e Ottone Iudex, probabilmente come capi famiglia, firmano a Genova, intercalati ad altre 166 firme, compresi alcuni D'Oria, Usodimare e Malocello, l'alleanza tra Ventimiglia, Genova e il conte di Barcellona per la conquista, dopo quella di Almeria, anche quella di Tortosa nella Spagna occupata dai Mori.
Pacta inita inter januaensis consules et barchionensis comitem pro expugnanda tortuosa … marchio iudex (12ª firma), … oto iudex (14ª firma), … ugo iudex (23ª firma) …
«Liber Iurium Ianuenses»,
Vol I, 958-1159,
pag. 122.
168.
1146 settembre ?
I Genovesi promettono al conte di Barcellona di intervenire, dopo l'impresa di Almeria, all'assedio di Tortosa, col patto che due parti di questa e di ogni altra città o castello, spettino, dopo la conquista, al conte, ed una rimanga in possesso, libero da ogni gravame, del comune di Genova ; che alle concessioni ottenute dal medesimo, corrispondano, nel campo religioso, quelle che dovranno accordarsi alla chiesa Genovese. Promettono di non imporre tasse portuarie, pedaggi o altri dazi sulle merci di spettanza del Comune, trasportate da sudditi del conte per mare o per via terrestre. Indicano la procedura da seguirsi nelle cause civili o penali vertenti fra Genovesi e sudditi del conte, ai quali non potrà essere imposto il duello giudiziario. I consoli al comando dell'esercito genovese, potranno introdurre nel presente trattato quelle modificazioni in senso più ampio o più restrittivo, che ritenessero opportuno di concordare. col conte o con i suoi ambasciatori.
Sub nomine sancte Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus sancti.
Nos Ianuenses promittimus facere exercitum pro Comuni in primo reditu nostro post expedicionem imperatoris ante quam Ianuam redeamus. ibimus ad obsidendam et expugnandam Tortosam. et de Ibero usque ad Almariam non obsidebimus aliquam urbem vel castrum cum aliqua gente sine licentia vel parabola comitis Barchinonensis. si autem evenerit quod per nos metipsos accipiamus urbem vel castrum, et ea retineremus infra terminos prenominatos, dabimus duas partes comiti, terciam vero nobis retinebimus. et habebimus in exercitu machinas et cetera que in nostro arbitrio, scilicet consulatus comunis Ianue qui tunc fuerint, in his fuerint necessaria. et in eodem exercitu apud Tortuosam cum comite Barchinonensi vel cum suis morabimur quamdiu in exercitu fuerint, nisi iusto Dei impedimento remanserit, aut consilio comitis supradicti et nostro. et salvabimus pro posse nostro comitem et suos et omnes res suas bona fide, tali convencione habita inter nos et comitem, quod civitatum atque locorum cum eorum pertinenciis, qual vel que cum comite ceperimus, aut ipsi vel nobis se se reddiderint, duas partes comes habeat, tercia nobis retenta, quam libere et sine omni gravamine habere et possidere debemus. et non erimus in consilio neque in facto, ut omnes suas duas partes omittat et faciemus iurare eos homines, quibus partem nostram comittemus ut non sint in consilio quod comes suas duas partes omittat. et siquis voluerit sibi eas auferre, quod adiuvent eas sibi retinere et defendere bona fide sine aliqua fraude. et ecclesia nostra eandem partem habere debet in spiritualibus, quam civitas nostra habet in temporalibus. et dum in exercitu erimus, non faciemus pactum nec convenienciam aliquam de reddenda nobis aliqua civitate vel loco, vel de recipienda pecunia, neque de ulla diminucione exercitus comitis sine parabola comitis si ibi fuerit, aut suorum qui ibi aderunt, si ipse defuerit. et nullum portaticum neque pedaticum neque ribaticum dabunt homines vestri in tota terra nostra vel mari, ex his que pertinent ad comune Ianue. et in omni terra nostra vc1 miri, quam modo habemus vel in antea acquisierimus, salvi et securi erunt homines vestri districti cum rebus eorum salvis nostris vetitis. si aliqua persona Ianuensis districti vel aliqua persona, que habitet in porcione Ianuensium, aliquam reclamacionem fecerit super aliquam personam, que sit sub iurisdicione comitis, causa illa tractabitur ante iudicem comitis, et e converso, si aliqua persona de iurisdicione comitis fecerit aliquam reclamacionem super aliquam personam Ianuensis districti, causa illa tractabitur et diflinietur sub iuditio illorum quibus Ianuenses partein suam commiserint. et hoc sit tam in pecuniariis causis quam in criminalibus. preterea homines districti comitis non cogantur facere bataliam in districtu nostro. hec omnia observabimus bona fide sine fraude nisi iusto Dei impedimento aut parabola comitis aut suorum certorum remanserit missorum. In tota predicta conveniencia possit addi vel minui secundum quod consules qui in exercitu fuerint, cum comite seu cum eius missis concordati fuerint.
Isti sunt qui iuraverunt.
Lanfrancus Piper, Guillielmus Niger, Ansaldus Malonus, Marinus de Porta, Sigismundus, Boiamons, Guillielmus Piper, Obertus cancellarius, Guido de Laude, Anfosus Guercius, Tancredus de Mauro, Oto Iudex, Obertus Usus de Mari, Marchio Iudex, Ingo de Volta, Guillielmus Malusocellus, Guillielmus Picamilium, Ogerius de Guido, Ansaldus de Auria, Rodoanus Gabernia, Guillielmus Guercius, Ugo Iudex, Guillielmus Buronus, Guillielmus Stanconus, Philipus Lamberti, Obertus de Insula, Guillielmus de Nigro, Ugo de Baldizone, Iordanus de Porta, Bonefacius Lamberti, Guillielmus Porcus, Obertus de Belamuto, Ceba, Gandulfus Sardena, Rubaldus Albericus, Guillielmus de Mauro, Lambertus de Marino, Ido Gontardus, Rainaldus Gausonus, Guillielmus de Murta, Ogerius Ventus, Guillielmus Buferius, Vassallus de Campo, Opizo Lecavellum, Martinus de Mauro, Otto Bucella, Villanus de Castello, Trentavellate, Guidotus Surlus, Albericus vicecomes, Rozeron Asalite, Lanfrancus de Pallo, Guinegisus, Ido de Dactilo, Ugo de Bulgaro, Anselmus Albericus et Lanfrancus frater eius, Oto Lecavellum, Enricus Mazal, Odezon Mazal, Guillielmus Tornellus, Marabotus Iusiol, Bernizon Serra, Raimundus Crispinus, Marchio Castagna, Merlus Guaracus, Lanfrancus Mollus, Ingo Galeta, Buccafurni, Merlus Gallus, Fulco Buferius, Marchio Culierada, Lambertus Mussus, Merlus de Mari, Guillielinus Brusedus, Bertramus de Marino, Guido Almerii, Belmustus, Otto de Cafaro, Ido de Guiscardo, Obertus de Carbo, Dodo Bolfericus, Otto Ruffus, Guillielmus Filardus, Guillielmus Saccus, Guilliemmus Cigala, Iohannes Simia, Ionatas de Gaudulfo de Rubeo, Gandulfus Bucafurno, Bonvassal de Cantano, Ugo Lercar, Obertus Malusaucellus, Balduinus et Enricus, Rainaldus de Berizo, Bonefacius Mortussitis, Baldizon Ususmaris, Amicus Grillus, Guillielmus de Vivaldo, Bonefacius Roza et Bardizon frater eius, Anfossus Botericus, Belamutus, Ingo Phariseus, Anselmus Signoraldus, Ionatas de Merlo, Montexellus, Conradus Rufus, Rubaldus de Curia, Ottobon Vicecomes, Petrus Golias, Butericus, Ugo Guaracus, Bonusvicinus de Campo, Obertus Picamilium, Bonusvassallus Cima de Mar, Ido de Campo, Bonefacius Vicecomes, Conradua Botarius, Ogerius Baldealdus, Bonusvassallus de Medolico, Guillielmus de Bombello, Fredenzo Gontardus, Rolandus Advocatus, Guillielmus Bibens Aqua, Merlo de Brasil, Rubaldus de Alcherio, Ido de Campo, Ugo de Castro, Iohannes Novedela, Ansaldus Bolachese, Albertus de Volta, Rubaldus Cavaruncus, Alvernacius, Stralandus, Lanfrancus Ar4emme, Girardus Scottus, Otto Binzerrus, Ansaldus Golias, Ioel, Guillielmus Guercius de Ponte, Serrus.
Isti iuraverunt in presencia comitis Barchinonensis.
Ansaldus de Auria, Obertus Turris, Guillielmus Piccamilium, Philipus de Lamberto, Balduinus, Ansaldus Pizo, Martinus de Mauro, Bonusvassallus de Castro, Obertus Spinula, Guillielmus de Volta, Paganus de Volta, Oger de Bocheron, Rainaldus de Ceba, Otto de Bonvillano, Ido Scotus, Lanfrancus Albericus, Ido Gontardus minor, Guillielmus Polesin, Rogeron Dertone, Nicola Roza, Philipus Ansalite, Grifus Albericus.
Ego Rollandinus de Ricardo sacri palacii notarius ut supra extraxi et exemplificavi ex autentico et originali privilegio predicto
scripto in pergamena, bullato duobus sigillis pendentibus, unum quorum erat cereum, cuius formam et circumscriptionem cognoscere aut discernere non potui propter eius nimiam vetustatem; aliud vero erat plumbeum sigillum antiquum comunis Ianue. sicut in eo vidi et legi, nichil addito vel diminuto, nisi forte littera, vel sillaba, titulo seu puncto causa abreviacionis, sententia non mutata. Et hoc de mandato domini Danii de Osnaigo civitatis Ianue potestatis, presentibus Iohanne Bonihominis et Loysio Calvo cancellariis eamunis Ianue, Iacobo de Albano et Brancha de Isacurte notariis. .mccc. primo., indictione .xiii., die .xx. iunii.
«Codice Diplomatico della Repubblica di Genova», 958-1163
a cura di Cesare Imperiale di Sant'Angelo
I.S.I per il M.E, Roma, Tip. del Senato, 1936
Doc. CLXVIII.
Sul trattato fra Genova e il conte di Barcellona
Settembre 1146
Ottone, Marco e Ugo Iudex sono fra coloro che nel settembre 1146 giurano di onorare il trattato di alleanza fra Genova e il conte di Barcellona.
934.
<1146, settembre ?>
Trattato di alleanza tra il comune di Genova e Raimondo Berengario IV, conte di Barcellona, nel quale si precisano gli impegni dei Genovesi.
De Tortuosa.
SuB nomine sancte Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Nos Ianuenses promittimus facere exercitum pro comuni in primo redditu nostro post expedictionem imperatoris antequam Ianuam redeamus ibimus ad obsidendam et expugnandam Tortosam et de Hybero usque ad Almariam non obsidebimus aliquam urbem vel castrum cum aliqua gente sine licentia vel parabola comitis Barchinonensis. Si autem evenerit quod per nosmetipsos accipiamus urbem vel castrum et ea retineremus infra terminos prenominatos, dabimus duas partes comiti, terciam vero nobis tenebimus. Et habebimus in exercitu machinas et cetera que in nostro arbitrio, scilicet consulatus comunis Ianue qui tunc fuerint, in his fuerint neccessaria. Et in eodem exercitu apud Turtuosam cum comite Barchinonensi vel cum suis morabimur quamdiu in exercitu fuerint, nisi iusto Dei impedimento remanserit aut consilio comitis supradicti et nostro. Et salvabimus pro posse nostro comitem et omnes res suas bona fide, tali condictione habita inter nos et comitem quod civitatum atque locorum cum eorum pertinentiis, quas vel que cum comite ceperimus aut ipsi vel nobis sese reddiderint, duas partes comes habeat, tercia nobis retenta, quam libere et sine omni gravamine possidere debemus. Et non erimus in consilio neque in facto ut comes suas duas partes amittat et faciemus iurare eos homines quibus partem nostram comittemus ut non sint in consilio vel in facto quod comes suas duas partes amittat. Et si quis voluerit sibi eas auferre, quod adiuvent eas sibi retinere et defendere bona fide sine aliqua fraude. Et ecclesia nostra eandem partem habere debet in spiritualibus quam civitas nostra habet in temporalibus. Et dum in exercitu erimus, non faciemus pactum nec convenienciam aliquam de reddenda nobis aliqua civitate vel loco, vel de reccipienda pecunia, neque de ulla diminucione exercitus comitis sine parabola comitis, si ibi fuerit, aut suorum qui ibi aderunt, si ipse defuerit. Et nullum portaticum neque pedagium neque ribatum dabunt homines vestri in tota terra nostra vel mari ex his que pertinent ad comune Ianue. Et in omni terra nostra vel mari quam modo habemus vel in antea acquisierimus salvi et securi erunt homines vestri districti cum rebus eorum, salvis nostris vetitis. Si aliqua persona Ianuensis districti vel aliqua persona que habitet in porcione Ianuensium aliquam reclamacionem fecerit supra aliquam personam que sit sub iurisdictione comitis, causa illa tractabitur ante iudicem comitis, et e converso si aliqua persona de iurisdictione comitis fecerit aliquam reclamacionem super aliquam personam Ianuensis districti, causa illa tractabitur et diffinietur sub iuditio illorum quibus Ianuenses partem suam commiserint et hoc sit tam in pecuniariis causis quam in criminalibus. Preterea homines districti comitis non cogantur facere bataliam in districtu nostro. Hec omnia observabimus bona fide, sine fraude, nisi iusto Dei impedimento aut parabola comitis aut suorum certorum remanserit missorum. In tota predicta convenientia possit addi vel minui secundum quod consules qui in exercitu fuerint cum comite seu eius missis concordati fuerint. Isti ee sunt qui iuraverunt: Lanfrancus Piper, W(illelmus) Niger, Ansaldus Malon, Marinus de Porta, Sigismundus, Boiamons, // W(illelmus) Piper, Obertus cancellarius, Guido de Laude, Anfosus Guercius, Tancredus de Mauro, Oto iudex, Obertus Usus de Mari, // Marchio iudex, Ingo de Volta, W(illelmus) Malusocellus, W(illelmus) Picamilium, Ogerius de Guido, Ansaldus de Auria, Rodoanus, // Gabernia, Guillelmus Guercius, Ugo iudex, W(illelmus) Boron, W(illelmus) Stangon, Philipus Lamberti, Obertus de Insula, // W(illelmus) de Nigro, Ugo de Baldizone, Iordanus de Porta, Bonefacius Lamberti, W(illelmus) Porcus, Obertus de Belamuto, Ceba, Gandulfus Sardena, Rubaldus Albericus, W(illelmus) de Mauro, Lambertus de Marino, Ido Gontardus, Rainaldus Gauson, W(illelmus) de Murta, Ogerius Ventus, W(illelmus) Buferius, Vassallus de Campo, Opizo Lecavellum, Martinus de Mauro, Otto Bucella, Villanus de Castello, Trentavellate, Guidotus Surlus, Albericus Vicecomes, Rozeron Asalite, Lanfrancus de Pallo, Guinegisus, Ido de Datalo, // Ugo de Bulgaro, Anselmus Albericus et Lanfrancus frater eius, Oto Lecavellum, Enricus Mazal, Odezon Mastal, W(illelmus) Tornellus, Marabotus Iusiol, Bernizon Seria, Raimundus Crispin, Marchio Castagna, Merlus Guaracus, Lanfrancus Mollis, Ingo Galeta, Buccafurni, Merlus Gallus, Fulco Buferius, Marchio Culierada, Lambertus Mussus, Merlus de Mari, W(illelmus) Brusetus, Bertramus de Marino, Guido Almerii, Belmustus, Otto de Cafaro, Ido de Guiscardo, Obertus de Carbo, Dodo Bolfericus, // Otto Ruffus, W(illelmus) Filardus, W(illelmus) Saccus, W(illelmus) Cigala, Iohannes Simia, Iohatas de Gandulfo Rufo, Gandulfus Bucafuria, Bonvassal de Cantano, Ugo Leccar, Obertus Malus Avellus, Balduinus et Enricus, Rainaldus de Berizo, Bonefacius Mortussitis, Baldizon Ususmaris, Amicus Grillus, W(illelmus) de Vualdo, Bonefacius Roza et Bardinon frater eius, Anfossus Boter, Belamutus, Ingo Phariseus, Anselmus Signoraldus, Ionatas de Merlo, Montexellus, Conradus Rufus, Rubaldus de Curia, Ottobon Vicecomes, Petrus Golias, // Butericus, Ugo Guaracus, Bonusvicinus de Campo, Obertus Picamilium, Bonusvassallus Cimademar, Ido de Campo, Bonefacius Vicecomes, Conradus Botar, Ogerius Baltealdus, Bonusvassallus de Medolico, W(illelmus) de Bombello, Froenzo Gontardus, Rolandus Advocatus, W(illelmus) Bibensaqua, Merlo de Brasil, Rubaldus de Alcherio, Ugo de Castro, Iohannes Novedela, Ansaldus Bolachese, Albertus de Volta, Rubaldus Cavaruncus, Alvernacius Stralandus, Lanfrancus Argemme, Girardus Scotus, Otto Binzerrus, Ansaldus Golias, // Ioel, W(illelmus) Guercius de Ponte, Serrus. Isti iuraverunt in presencia comitis Barchinonensis: Ansaldus de Auria, Obertus Turris, W(illelmus) Picamilium, Philipus de Lamberto, Balduinus, Ansaldus Pizo, Martinus de Mauro, Bonusvassal de Castro, Obertus Spinda, Guillelmus de Volta, Paganus de Volta, Oger de Bocheron, Rainaldus de Ceba, Otto de Bonvillan, Ido Scotus, Lanfrancus Albericus, Ido Gontardus minor, W(illelmus) Polesin, Rogeron Derdone, Nicola Roza, Philipus Ansalite, Grifus Albericus.//
(S.T.) Ego Rollandinus de Ricardo, sacri palacii notarius, ut supra extrassi et exemplificavi ex autentico et originali privilegio predicto scripto in pergameno, bullato duobus sigillis pendentibus, unum quorum erat cereum cuius formam et circumscriptionem cognoscere aut discernere non potui propter eius nimiam vetustatem, aliud vero erat pumbleum sigillum antiquum comunis Ianue, sicut in eo vidi et legi, nichil addito vel diminuto nisi forte littera vel sillaba, titulo seu puncto causa abreviacionis, sententia non mutata, et hoc de mandato domini Danii de Osnaigo, civitatis Ianue potestatis, presentibus Iohanne Bonihominis et Loysio Calvo, cancellariis comunis Ianue, Iacobo de Albario et Brancha de Isacurte notariis, M°CCC° primo, indictione XIII, die XX iunii.
Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/6, a cura di Maria Bibolini,
Genova 2000,
pagg. 8-11.
Sulla vittoria sui saraceni ad Almeria
Febbraio 1147
Nel febbraio 1147 Ugo Iudex è uno dei quattro consoli de' placiti di Genova (XXVII consolato). Marco e Ottone Iudex sottoscrivono come testimoni alcuni documenti consolari firmati da Ugo.
In uicesimo septimo consulatu unius anni fuerunt consules de comuni .vi. Philippus de Lanberto, Obertus Turris, Oglerius de Guidone, Baldoinus, Ansaldus de Auria, W|illielmus] Picamilium; et de placitis .iiii. Ugo Iudex, Ingo de Volta, Obertus cancellarius, Ansaldus Pizo. in tempore istorum consulum Ianuenses iuerunt ad Almariam cum magno stolo galearum et aliarum multarum nauium et ceperunt Almariam bellando et Sarracenos uincendo et interficiendo, sicut scriptum est in libris et in istoriis Ianuensium a sapientibus factis, qui uiderunt et interiuerunt. unde quamuis omnia scribere non possimus, particulam tamen ad presens scribamus .mcxlvii.
Caffaro e cont.ri,
«Annales Ianuenses», Vol. I, 1099-1173,
a cura di L.T. Belgrano, Genova, Ist. dei sordomuti, 1890
pag. 35.
174.
1147 febbraio
In vicesimo septimo consulatu unius anni fuerunt consules de comuni .vi.: Philippus de Lamberto, Obertus Turris, Oglerius de Guidone, Baldoinus, Ansaldus de Auria, W[illielmus] Picamilium. et de placitis .iiii.: Ugo Iudex, Ingo de Volta, Obertus cancellarius, Ansaldus Pizo. in tempore istorum consulum lanuenses iverunt ad Almariam cum magno stolo galearum et aliarum multarum navium et ceperunt Almariam bellando et Sarracenos vincendo et interficiendo, sicut scriptum est in libris et in istoriis Ianuensium a sapientibus factis qui viderunt et interfuerunt.
«Codice Diplomatico della Repubblica di Genova», 958-1163
a cura di Cesare Imperiale di Sant'Angelo
I.S.I per il M.E, Roma, Tip. del Senato, 1936
Doc. CLXXIV.
In Almeriae … ianuenses … cum magno stolo galearum et aliarum multarum navium et ceperunt Almariam bellando et saracenos vincendo et interficiendo, sicut scriptum est in libris et in historiis ianuensium a sapientibus factis qui viderunt et interfuerunt … ego ugo iudex subscripsi.
«Liber Iurium Ianuenses»,
Vol I, 958-1159,
pag. 174.
Sull'acquisto di un priorato
1147
Nell'aprile 1147 Marco Iudex firma come testimone l'acquisto di un priorato da parte Comune, e quello dei beni di Cona di Vezzano in Sestri.
«Liber Jurium Januenses», Vol. I,
pag. 129.
177.
1147 aprile.
Caffaro acquista per conto del comune di Genova, mediante lo sborso di quindici lire, i beni posseduti da Cona di Vezzano nell'isola di Sestri.
Cartula venditionis quam facimus nos Cazaguerra et Robertus et Lambertus et Chaperius per nos et fratres nostros nominative vendimus comuni Ianue per Caffarum missum eiusdem Comunis totum quoti Cona de Vezano habuit in insula Sigestri excepta sexta porcione et domibus quinque quas in nobis retinemus, precium librarum .xv. a comuni Ianue accepimus et si plus valet bona voluntate comuni Ianue donamus. quam quidem terram iuris nostri ab hac die comuni Ianue vendimus et donamus faciendum inde quicquid voluerint sine omni nostra et heredum nostrorum contradictione, quam quidem ab omni homine defendere et auctorizare promittimus. quod si defendere non potuerimus, in duplum promittimus emendare sicut pro tempore fuerint meliorata, aut valuerit in consimili loco.
Actum in capitulo .m̊cx̊lvii., mense aprilis, indictione .viii. Testes Lecalossum, Obertus cancellarius, Obertus de Nasi, Ido Porcellus, Marchio Iudex, Anfossus Guercius, Iohannes Corvarinus.
«Codice Diplomatico della Repubblica di Genova», 958-1163
a cura di Cesare Imperiale di Sant'Angelo
I.S.I per il M.E, Roma, Tip. del Senato, 1936
Doc. CLXXVII.
Su vari documenti
Anno 1147
Per tutto l'1147, i due consoli de' placiti Ugo e Ottone Iudex emanano e firmano in Genova numerosi decreti e documenti, mentre Marco Iudex e Roberto Iudex fanno spesso da testimoni.
…ego guillelmus de columba notarius per perceptum superscriptorum consulum scripsi … ego oto iudex subscripsi, ego oberto spinola subscripsi, ego willelmus lusius subscripsi.
«Liber Iurium Ianuenses»,
Vol I, 958-1159,
pag 133.
Mentre si svolge la Seconda crociata in Terrasanta, ne parte anche una contro i Mori di Spagna per la conquista di Almeria e Tortosa, alla quale, per disposizione papale e come concordato tra Genova, altre città liguri, il conte di Barcellona e re Alfonso II, i liguri debbono fornire un rilevante supporto navale e di truppa.
Mentre Obertus Turris, Philippus Platealonga, Baldovinus e Ansaldus de Auria guidano la flotta e la truppa genovese, rimangono a governare la città, con pieni poteri, Oglione de Guidone, Wilielmus Picamillium, Obertus Cancellarius ed Ugo Iudicis.
Sulla vendita dei beni di Cona di Vezzano
Aprile 1147
Nell'aprile 1147 Marco Giudice è fra i testimoni che sottoscrivono l'atto di vendita di parte dei beni di Cona di Vezzano.
100✓
1147, aprile, Genova
Cacciaguerra, Roberto, Lamberto e ‘Chaperius’, anche a nome dei loro fratelli, vendono per 15 lire al comune di Genova, rappresentato da Caffaro, i beni immobili posseduti da Cona di Vezzano nell’isola di Sestri Levante, riservandosi la proprietà di un sesto dei terreni e di cinque case.
Vendicio insule Sygestri.
Cartula vendicionis [quam facimus] nos Caçaguerra [et Robertus] et Lambertus et Chaperius per nos et fratres nostros: nominative vendimus comuni Ianue per Caffarum, missum eiusdem comunis, totum quod Cona de Vegano habuit in insula Siestri, excepta sexta porcione et domibus quinque quas in nobis re[tinemus; precium librarum xv] a comuni Ianue accepimus et si plus valet bona voluntate comuni Ianue donamus. Quam quidem terram iuris nostri ab hac die comuni Ianue vendimus et donamus, faciendum [inde quicquid] voluerint sine omni nostra et heredum nostrorum contradictione. Quam quidem [ab omni homine] defendere et auctorigare promittimus, [quod si] defendere non potuerimus, in duplum promittimus emendare sicut pro tempore fuerint meliorata aut valuerit in consimili loco. Actum in capitulo, m°c°xlvii°, mense aprilis, indictione viiii. Testes Lecalos, Obertus [cancellarius], Obertus de Nasci, [Ido Porcellus], Marchio Iudex, Anfossus Guercius, Iohannes Corvarinus.
Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/1, a cura di Antonella Rovere,
Genova 1992,
pagg. 158-159.
Sull'atto di vendita del castello di Parodi
Maggio 1148
Nel maggio 1148 Marco, Ugo, Ottone e Roberto Giudice, sono fra i testimoni che sottoscrivono l'atto di vendita del castello di Parodi al comune di Genova.
110✓
1148, maggio, Genova
Alberto Zueta, marchese di Parodi, e la moglie Matilde vendono al comune di Genova il castello di Parodi con metà della sua curia per lire 700.
Donatio castri Palodi.
Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi m°c°xlviii°, mense madii, indictione x. Car(ta) vendicionis sub dupli defensione quam facimus nos Albertus marchio Zueta et Matilda comitissa, consensu et velle amicorum suorum Willelmi Malmantello et Willelmi Pipere, vobis consulibus Ansaldo Malloni et W(illelmo) Buroni et Iord[ano de] Porta et Henrico Guercio, missis comunis Ianue, nominative castrum Palodi cum medietate tocius curie eiusdem castri precium librarum septem centum et si plus valet predicto precio pro servicio <et> expensis quas fecistis pro [mar]chionis deliberatione, dono comuni Ianue et donamus. Et faciat exinde a presenti die comune Ianue aut cui ipse dederit quicquid voluerit sine omni nostra et heredum nostrorum contradictione. Quidem spondimus et promittimus nos quisque Albertus marchio et Matilda comitissa, una cum nostris heredibus, comuni Ianue aut cui ipse dederit suprascriptam vendicionem et donacionem ab omni homine defensare, quod si defendere non potuerimus aut si vobis aliquid exinde per quodvis ingenium subtrahere quesierimus, tunc in duplum eandem vendicionem et donacionem comuni Ianue restituemus sicut pro tempore fuerit meliorata aut valuerit in consimili loco. Actum in domo Willelmi Piperis. Testes Willelmus Piper, Willelmus de Mauro, Oglerius Guidonis, Ugo Iudex, Otto Iudex, Robertus Iudex, Willelmus Guercius, Obertus cancellarius, Marchio Iudex, Detesalve Malmantellus, Obertus Malocellus, Famulus Arquade, Lambertus Guercius, Cantator Montis Alti, Falcus de Campo, Conradus Cita.
(S.T.) Ego Guilielmus de Columba notarius rogatus scripsi.
Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/1, a cura di Antonella Rovere,
Genova 1992,
pagg. 169-170.
Sulla concessione di un feudo
Aprile 1152
Nell'aprile 1152 Marco Giudice redige un atto relativo alla concessione di un feudo.
153✓
1152, aprile, Portovenere
Alcuni uomini di Areola concedono in feudo a Guglielmo Garrio, a Giordano Bocca e ai loro figli cinque parti del monte di Lerici per 29 lire lucchesi, pagate dal comune di Genova, a condizione che metà del terreno torni agli stessi nel caso il Comune vi edifichi un castello.
Qualiter homines de Archola investierunt Guillelmum Garrium et Iordanem Bucam prò comuni Ianue de monte Ylicis.
Breve recordationis pro futuris temporibus qualiter homines de Archola, silicet Guiiençon de Areola et Girardus et Butafabam investiverunt per feudum W(illelmum) Garrium et Iordanum Bucam et suos filios vel filias, et qualis de illis mortuus fuerit alteri succedant. …[omissis]… Interfuerunt testes Rubaldus Besaga consul, Opigo comes de Lavania, Obertus Turris, Ido de Carmadino, Martinus de Mauro, Guido, iudex de Laude, Merlo Costadus, Solimanus Melega, presbiter Andreas de Portuveneris, Pelatus, Albertus de Monte, Martinus Bolognese. Actum in burgo Portusveneris feliciter, mense aprilis, mclii, indictione quinta decima. § Marchio Iudex scripsit duas cartas secundum hunc tenorem quarum Butafaba de Arcula unam habet.
Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/1, a cura di Antonella Rovere,
Genova 1992,
pagg. 225-227.
Sul trattato con Guglielmo I
Gennaio 1157
I consoli di Genova e trecento notabili impegnano la città, giurando fedeltà al trattato con Guglielmo I, re normanno di Sicilia. L'accordo prevede che nessun cittadino genovese serva sotto l'imperatore di Costantinopoli in una guerra contro Guglielmo o i suoi successori o che alcun cittadino genovese serva sotto l'imperatore in una guerra contro Guglielmo o i suoi successori.
Tra i notabili genovesi che sottoscrivono il giuramento vi sono Ottone Iudex de Castro1, Marco Iudex, Enrico Iudex e Giovanni Iudex.
282.
1157 gennaio
I consoli del Comune insieme a trecento notabili genovesi prestano solenne giuramento di fedeltà al trattato concluso con Guglielmo I re di Sicilia, in osservanza del quale non sarà lecito a chiunque appartenga alla cittadinanza di Genova o al distretto di questa, il prendere servizio presso l'imperatore di Costantinopoli in una guerra contro il re di Sicilia, od i suoi successori.
In nomine individue Trinitatis et sancte pacis. amen. Anno ad incarnatione domini nostri Ihesu Christi millesimo centesimo quinquagesimo septinio, mensis ianuarii, quinte indicionis. Nos Ogerius Ventus et Guilielmus Buronus, Lanfrancus Piper et Enricus Aurie consules Ianue, una cum trecentis hominibus Ianue de melioribus, qui eligi et inveniri potuerunt et ceteris, quorum nomina subscripta sunt, bona fide, sine fraude ex parte nostra et successorum nostrorum et tocius communis Ianue, scilicet universorum hominum Ianue et illorum universorum qui sunt de districto Ianue, scilicet habitantium in maritima a Victimilio usque Portum Veneris, tam presentium quam futurorum, iuramus observare firmam et fidelem amiciciam domino Guillielmo, Dei gratia magnifico et gloriosissimo regi Scicilie, ducatus Apulie et principatus Capue. et domino Rogerio duci Apulie filio suo et aliis suis heredibus secundum suam ordinationem statuendis de vita et membris et terreno honore. et quod non erimus in consilio vel facto sive consensu, qualiter vitam aut membrum vel terrenum honorem perdant vel malum aut dampnum habeant aut mala captione capiantur. et nos supradicti consules, bona fide, sine fraude publice prohibemus ut nullus hominum Ianue, vel de districtu Ianue, eat ad serviendum contra eundem dominum regem W[illelmum] et heredes suos, imperatori Constantinopolitano. et si evenerit quod aliquis nostrum supradictorum a modo contra predicta faciendo aliquod forisfactum predicto domino regi vel beredibus suis fecerit vel nominatim contra eundem dominum regem W[illelmum] vel heredes suos imperatori Constantinopolitano servierit, et inde a predicto domino rege W[illelmo] vel suis heredibus certis litteris aut certo nuncio querimonia facta fuerit, tunc a nobis infra quadraginta dies continuos iuste emendabitur sine fraude et de eo si persona presens fuerit, iusticiam ficiemus sine fraude et malo ingenio. si vero absens fuerit, emendabitur a nobis fuste infra terminos iuste statuendos sine fraude. quod si aliquis hominum preditti domini regis vel heredum suorum contra pactum ad eodem domino rege W[illelmo] nobis factum fecerit vel conturbaverit pactum predictum non minus firmum et inconcussum permaneat, donec sicut inter ipsum dominum regern et nos statutum est bona fide emendatum fuerit. quo emendato pactum predictum firmum et stabile permaneat. et nominatim Ansaldus cintracus publice in persona omnium hominum Ianue et illorum, qui sunt de districto Ianue, super animas illorum iuravit hoc pactum observari bona fide predicto domino regi et heredibus suis. Hec omnia supradicta attendentur et perpetuo observabuntur bona fide, sine fraude predicto domino regi W[illelmo] et suis heredibus a nobis omnibus, tam presentibus quam futuris. Sic nos Deus adiuvet et hec sancta Dei evangelia. amen. hoc iuramentum nos suprascripti consules et omnes inferius scripti in presentia Riccardi venerabilis Siracuse electi et Rainaldi de Tusa magistri iusticiarii et Ansaldi de Nigrone nobilis Ianuensis legatorum domini regis Willelmi fecimus. et in eorum presentia in publico parlamento nominatim prohibuimus. et sub debito sacramenti laudavimus ut nullus hominum Ianue, vel de districto Ianue eat ad serviendum contra euudem dominum regem W[illelmum] et heredes suos imperatori Constantinopolitano. insuper Ansaldus cintracus ex precepto et laude nostra, ut superius scriptum est, in publico parlamento iuravit in anima tocius populi hoc pactum observandum fore, ut superius continetur.
Eorum qui iuraverunt hoc scripto nomina declarantur. Ogerius Ventus et Guilielmus Buronus, Lanfrancus Piper et Enricus Aurie, consules comunis Ianue. Ansaldus Aurie et Guillielmus Ventus, qui pro pace ista legati iverunt ad predictum dominum regem Simon Aurie, Opiço Sardena, Ugo de Baldeçone et Nicola Rodulfi placitorum consules, Boiamons de Odone, Fredentio Gontardus, Bonus Iohannes, Malus Filiaster, Ansaldus Mallonus, Rogeronus Ite, Obertus Cancellarius, Otto Rubeus, Willelmus Tornellus, Arnaldus de Turca, Willelmus Sardena, Vassallus Gisulfi, Gandulfus Picamilium, Bonus Vassallus de Castro, Ingo de Volta, Baldicio Ususmaris, Lambertus Philippi, Willelmus Stanconus, Willelmus Cigala, Bertramus de Marino, Willelmus de Marino, Otto Iudex de Castro, Willelmus Malusaucellus, Ohertus Recalcatus, Amicus Grillus, Embronus, Ribaidus Saraphie, Bonus Vassallus Caputgalli, Ogerius scriba, Corsus Sismundi, Marchio de Volta, Donumdei de Iterio, Ido Porcellus, Filippus de Lamberto,
…[omissis]…
Rainaldus Gauxonus, Bonifacius filius eius, Marchio Iudex, Baialardus, Bonusvicinus de Campo, Obertus Lanfranci de Mari, Willelmus Papa, Ribaldus de Sancto Ginesio, Ugo Lupus, Willelmus Arnaldi, Angilerius Pollesinus, Lambertus Guercius, Lanfrancus Galeta, Ismael, Lanfrancus Papa, Lambertus Willielmi de vicecomite, Iordanus Yse, W[illielmus] Aradellus, Willelmus Smerigius,
…[omissis]…
Philippus de Dactilo, Buconus, Rolandus afaitador, Willelmus Crusetus, Willelmus Zulcan, Willelmus Mundagra, Willelmus Filardus, Petrus Bernardi, Bonifacius Mortuus sitis, Bonifacius Alpan, Willelmus de Carmadino, Willelmus Picamilium, Enricus Iofredi, Bernardus Tachinus, Ansaldus Bucucius, Enricus Iudex, Matheus Pignol, Philippus tractor, Ribaldus Cabutus, Lanfrancus de Pallo,
…[omissis]…
Willelmus de Mari, Bonusvassallus de Mastaro, Obertus Mazucus, Alberton Bancher, Iohannes Iudex, Merlo Lucensis, Anfossus Guercius, Rubaldus de Murta, Guido de Olasco, Ubertus Lombardus, Bertolotus de Murta, Bonus senior de Campo, Ingo Puella, Willelmus Guercius Tite domine, Willelmus Cavaturta, Bonus vassallus de Primo, Obertus Tachinus, Willelmus Beaqua, Bonus vassallus Barucius, Willelmus Guercius Bancher, Ido Pulparius,
…[omissis]…
Guidotus Ansaldi Ite, Otto Lecavelum, Obertus Spinula, Bonifacius Vicecomes, Ingo Willelmi de Volta, Ionathas de Gandulfo Rubeo, Otto Mallo, Obertus Lusius, et Obertus Gruatus.
Et ad huius rei inviolabile firmamentum hanc cartulam per manus Iohannis notarii publici scribi et comuni sigillo sigillari. nos suprascripti consules precepimus.
«Codice Diplomatico della Repubblica di Genova», 958-1163
a cura di Cesare Imperiale di Sant'Angelo
I.S.I per il M.E, Roma, Tip. del Senato, 1936
Doc. CCLXXXII
1 Qui de Castro non è un predicato, ma indica soltanto la provenienza dal quartiere genovese di Castello, quello del più antico insediamento genoate (VI sec. aC) che aveva poi incluso tutta la Genova romana.
Sulla giurisdizione su Portofino
18 febbraio 1171
Marco Iudex è testimone in un atto del 18 febbraio 1171 sulla giurisdizione su Portofino.
In questo atto sembrerebbe che Marco sia di Rapallo, mentre il Marco degli atti precedenti era di Genova. Non sappiamo quindi se si tratti della stessa persona o meno. Per ora poniamo questa scheda qui, in attesa di ulteriori ricerche.
399
1171, febbraio 18, Rapallo
Ansaldo Doria, Rolando Avvocato, Marino de Olivastro, Elia de Banca e Alamano, priore del monastero di San Fruttuoso di Capodimonte, arbitri eletti tra la comunità monastica e gli uomini di Portofino e Rapallo, sentenziano che la giurisdizione su Portofino spetti ai consoli di Rapallo, tenuti a versare al cenobio 170 lire entro i successivi sei mesi a titolo di indennizzo, imponendo, inoltre, agli abitanti di Portofino alcune prestazioni nei confronti dello stesso ente.
Nos Ansaldus Aurie, Rolandus Advocatus, Marinus de Olivastro, Helias de Banca et donnus Armanus, prior monasterii Sancti Fructuosi de Capite Montis, arbitri et arbitratores et large potestates et amicabiles compositores electi comuni voluntate inter donum Petrum, abbatem dicti monasterii, in presentia fratrum suorum et eorum consensu, ut apparet instrumento scripto manu Ricoboni, notarii, MCLXXI, die XVI februarii, indicione tercia, nomine et vice dicti monasterii et conventus eiusdem, ex una parte, et homines de Portudelfino, eorum proprio nomine et nomine universitatis hominum et districtualium et ville de Portudelfino, et consules de Rappalo, nomine et vice hominum de Rappalo, una cum ipsis hominibus de Rappalo et de Portudelfino, ex altera, ut continetur instrumento scripto manu Ricoboni, notarii, MCLXXI, die XVI februarii, inditione tercia, super litibus, discordiis, questionibus et controversiis vertentibus seu que verti sperabantur et possent inter dictas partes super eo quod dictus abbas, nomine et vice dicti monasterii, petebat iurisditionem hominum et in hominibus et super hominibus et habitatoribus Portudelfini et ville ipsius dicto monasterio datam et concessam antique contra ipsos homines et quod ipsi homines Portusdelfini, per se et heredes suos et habentes causam ab ipsis, et etiam omnes habitatores Portusdelfini seu qui pro tempore habitabunt in vila et territorio Portusdelfini dent et dare et solvere debeant et teneantur de cetero dicto monasterio dacitam sive dacitas de qua vel de quibus fit mentio in instrumento compomissi et super omnibus aliis et singulis de quibus fit mentio in instrumento predicto compromissi, quod scriptum fuit manu Ricoboni, notarii, MCLXXI, die XVI februarii, inditione tercia, volentes inter dictas partes amicabiliter diffinire et determinare, visis et auditis et diligenter examinatis rationibus utriusque partis et receptis testibus productis per dictas partes et quamlibet ipsarum et dictis eorum examinatis et etiam visis privilegiis, laudibus, consuetudinibus et antiquitatibus dicti monasterii et allegationibus, petitionibus dictorum hominum de Portudelfino et consulum Rapalinorum, habito consilio plurium sapientum et Deum pre oculis habentes, presentibus partibus et ab ipsis receptis securitatibus, concorditer dicimus, sententiamus, pronunciamus et damus in scriptis ut infra, videlicet quod iurisditio hominum habitantium in Portudelfino et in villa ipsius et qui pro temporibus futuris habitabunt et etiam ipsi habitatores de cetero sint et esse debeant sub iurisditione Rapali sicuti alii homines Rapalinenses sunt et quod abas sive monasterium in hominibus nullam personalem iurisditionem de cetero habeat, salvis hiis que inferius de ipsis dicentur, et consules predicti de Rapallo dent et dare et solvere teneantur dicto monasterio vel eius dicto nuncio usque ad sex menses proxime venturos libras centum septuaginta ianuinorum pro recompensatione predictorum. Item quod ipsi homines Portusdelfini et etiam habitatores dicti loci et qui pro tempore futuro habitabunt in villa et territorio Portusdelfini dent et dare et solvere debeant et teneantur de cetero dicto monasterio et ad ipsum monasterium ut infra secundum quod invenimus ipsi et eorum antecessores ab antiquo teneri dicto monasterio, videlicet omni anno in festo sancti Stefani quilibet agricola tenens terram dicti monasterii ad conditionem deriatas tres piscium recentium. Item omnes habitatores dictorum locorum omnes laxernias quas ceperint a Camulio usque ad Sigestrum a parmo uno in mensura vel amplius qualiscunque sit ipsa laxernia sana vel insana, recens aut non recens, integra vel non integra, suzata vel non suzata quandocunque ipsas capient dare debeant dicto monasterio et dare teneantur, ipso abbate vel qui pro tempore fuerit solvente dictis hominibus capientibus pro qualibet laxernia solidos quatuor et senos denarios usualis monete. Item omnes habitatores Portusdelfini cuiuscunque condicionis sint seu omnes utriusque sexus utentes furno dicti monasterii dent pro quolibet dicto monasterio omni anno in festo sancti Stephani denarios tres nec proinde habeant facultatem habendi furnum nec utendi alio furno nisi illo monasterii dum steterint in Portudelfino neque habeant alium furnum in domibus vel habitaculis sive tuguriis suis neque in alio aliquo loco Portusdelfini. Item lumbulos universorum porcorum que deinceps nutrierint in Portudelfino sive in villa vel capella Portusdelfini in domibus vel habitaculis suis ultra mensem dare debent dicto monasterio et dent et dare tenentur et si ipsos porcos alienaverint ad extraneos, tunc consignent et dent dicto monasterio senos denarios pro unoquoque pari lumborum et si inter se adinvicem venderent, emptor solvat lumbulos ne / (c. 451 v.) nefas commitatur inter eos. Item quilibet habitator in Portudelfino qui non servus sit Sancti Fructuosi monasterii, qui habet rete vel retia aut de cetero habuerit teneatur amodo dare et det monasterio iam dicto pro unoquoque rete singulis ebdomadibus quadragesimarum bugas duas et has bugas dare teneantur et dent monasterio supradicto singulis dominicis diebus sive capiant bugas in die dominico sive non, dum tamen capiant seu capere faciant alio die ebdomade et hoc ius hancque consuetudinem habeat de cetero iam dictum monasterium Beati Fructuosi et ibi Deo servientes qui pro tempore fuerint super omnes habitatores in Portudelfino. Item dicimus et pronunciamus quod omnes habitatores Portusdelfini seu qui pro tempore habitabunt et tam ipsi quam filii eorum masculi vel causam habentes ab ipsis nullam proprietatem possint requirere super terris eis datis et concessis a dicto monasterio ad edificandum nisi tamen edificia in eis facta, ita quod ipsi vel filii eorum masculi, si non haberent filios masculos, quod ipsi possint et habeant facultatem ipsa edificia dandi et donandi uni de filiabus suis que accipiat maritum liberum qui sit habitator Portusdelfini aut in villa Portusdelfini et serviat monasterio maritus eius sicuti esset filius masculus alias non qui si habuerit filios mas[culos re]vertatur ipsa terra in filios masculos et ita de singulis si omnes morirentur masculi et femine revertantur e[di]ficia dicto monasterio pro anima eorum et si edificia vendere vellent, possint ipsa vendere fratri aut nepoti sive barbano seu consobrino germano, habitatoribus Portusdelfini et si emere nolent, debeant ipsa vendere dicto monasterio in laude duorum bonorum hominum et comunalium et amicorum eorum et expectare usque ad tres menses responsionem abbatis dicti monasterii utrum velit emere vel non emere, quod, si consilium abbatis non fuerit emendi, tunc possint ea edificia vendere alicui masculo habitanti in Portudelfino, qui teneatur facere omnia dicto monasterio sicuti faciunt ceteri homines Portusdelfini et facere tenentur, ut supra dictum est, eo salvo quod nemo ad predicta facienda et observanda teneatur cui concessa predicta essent per publicum instrumentum a dicto monasterio. Predicta omnia et singula dicimus, pronunciamus et sententiamus concorditer et unanimiter esse actendenda a dictis partibus et qualibet ipsarum in perpetuum sub pena apposita in compromisso, quam penam pars observans petere possit non observanti et que pena totiens committatur quotiens in aliquo fuerit contrafactum. Ad hanc vero convenientiam maxima pars clericorum et laicorum fuerunt, fuit ibi id est in plebe Rappali donnus Iohannes, abbas Sancti Stefani Ianuensis, Gandulfus presbiter, canonicus Ianuensis, Opiço, Mortariensis canonicus, Enricus, archipresbiter Rappali, Iohannes, presbiter eiusdem ecclesie, Guibertus, presbiter Sancti Stefani, Thomas, presbiter Sancti Micaelis, Rusticus, presbiter Sancte Margarite, Iohannes, archipresbiter de Recho, Guillelmus, archipresbiter de Agoxi, et alii laici fuerunt Dodo et Armanus, ambo de Avocatis, Iterius Pedegola, Octo Fornarius, Octo de Mare, Guillelmus de Mauro, Bellamutus, Marchio Iudex, Ansaldus de Madolexi, Razo de Arzeledo, Berizo, Ansaldus de Trevelo, Albertus de Banca, Gandulfus de Banca, Conradus de Banca, Galbertus de Borzoli, Anselmus de Richelzo de Olivastro, Ingo de Sorba et eius frater Ugo, Lafrancus de Gazar, Ugo de Gulberto, Guido de Podio, Rubaldus de Astulfo, Marchio Arduini et Guido atque Ogerius, germani, et reliqui plures. Lata fuit hec sententia in plebe Rapali, in presentia Fredenzoni Gontardi, Oberti Marocelli et Corsi Vicecomitis, consulum Ianuen(sium). Qui, visis et cognitis per sapientes omnibus iuribus et rationibus et allegationibus realibus et personalibus utrarumque partium, laudaverunt, sententiaverunt et affirmaverunt quod omnia et singula que sunt per predictos arbitros superius pronunciata et sententiata in perpetuum ab utrisque partibus sub pena in compromisso apposita observentur. Millesimo centesimo septuagesimo primo, octava decima die februarii, indicione quarta.
(S.T.) Ego Ricobonus, imperialis aule notarius, curie scriba, ad horum memoriam in posterum conservandam precepto consulum et arbitrorum predictorum traddidi et scripsi.
(S.T.) Ego Obertus cancellarius subscripsi.
(S.T.) Ego Amicus Grillus subscripsi.
(S.T.) Ego Bonacursus de Bonacurso, notarius sacri Imperii, predictum instrumentum, ut supra, transscripsi et exemplificavi a quodam instrumento scripto manu notarii suprascripti, signato signis suprascriptis, de verbo ad verbum, nichil addito vel diminuto nisi forte littera, sillaba seu puncto adbreviationis causa, non mutato sensu nec variato intellectu, de mandato et autoritate domini Bertramis de Carcano, civis Mediolan(i), Ianue civitatis potestatis, qui potestas precepit michi Bonacurso, notario, quod dictum instrumentum et omnia suprascripta deberem exemplare et trascribere in publicam formam ad petitionem doni Bonifacii, abbatis et capituli monasterii Sancti Fructuosi de Capite Montis, qui potestas statuit et laudavit quod predicto exemplo suprascripto a predicto instrumento per me notarium fides ubique adhibeatur tanquam autentico et originali, presentibus testibus Iohanne de Bonacursis, notario, Azo de Stampis, iudice dicti potestatis, et Filipo Comino, iudice dicti potestatis, anno dominice nativitatis millesimo cc octuagesimo nono, indicione prima, die decimo primo madii.
Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol II/3, a cura di Francesca Mambrini,
Genova 2011,
pagg. 979-227.