Sui patti fra il marchese Del Carretto e Genova

19 febbraio 1251

Enrico Iudex di Finale Ligure e Berromino Iudex sono procuratori del marchese Del Carretto in una serie di patti col comune di Genova rogati il 19 febbraio 1251.

[N.d.A.] Sappiamo per certo che all'epoca c'erano a Finale Ligure dei Giudice. Non è chiaro se questi “giudici” appartengano a tale sottoramo, però. Spesso, quando un membro della famiglia Giudice è anche un giudice, non viene riportato il cognome ma solo il ruolo e questo genera confusione, per cui è poi necessario fare riferimento ad altre carte, per lo più testamenti e atti catastali, per dirimere il possibile equivoco. Ovviamente non tutti gli “iudex” sono anche Iudex. Da altre carte si riporta come Berromino potrebbe essere di Diano Castello, altra località dove esistono diversi sottorami dei Giudice.

716.

1251, febbraio 19, Varazze

Convenzioni e patti stipulati tra il comune di Genova ed il marchese Iacopo del Carretto.

Conventio marchionis de Carreto.

In nomine Domini amen. Dominus Menabos de Turricella, Ianuensis civitatis potestas, voluntate, consensu et beneplacito consiliariorum comunis Ianue congregatorum ad ipsum consilium more solito per campanam et cornu et vocem preconis et hominum sex per quamlibet compagnam electorum ad brevia secundum formam capituli, ad quod consilium fuerunt etiam vocati ultra predictos de bonis hominibus Ianue qui inveniri potuerunt tunc in ipso exercitu, nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni, ex una parte, et Iacobus, marchio de Ponçono, Enricus, iudex de Finario, et Berominus iudex, nuncii et procuratores domini Iacobi, marchionis de Carreto, ad pacem, concordiam, conventiones et pacta tractanda et firmanda cum comuni Ianue, sicut constat per publicum instrumentum scriptum manu Iohannis Ferracani notarii et tenor cuius instrumenti procurationis inferius scriptus est, nomine et vice ipsius domini Iacobi, marchionis de Carreto, et pro eo, ex altera, fecerunt adinvicem pacem, conventionem et pacta prout inferius continetur. In primis dictus dominus potestas Ianue, de voluntate et beneplacito dictorum consiliariorum, nec non et ipsi consiliarii, quorum nomina inferius scripta sunt, dictis procuratoribus offerentibus et volentibus, receperunt dictum dominum Iacobum, marchionem de Carreto, ad gratiam et bonam voluntatem comunis Ianue et pro ipso comuni et universis et singulis de posse, districtu et iurisdictione Ianue et universis coadiutoribus suis fecerunt finem, pacem, refutationem, omnimodam remissionem et pactum de cetero non petendo dicto domino Iacobo, marchioni de Carreto, pro se et hominibus suis et coadiutoribus eius, de omnibus offensionibus, damnis, iniuriis, arrobariis et ablatis datis vel factis per ipsum dominum Iacobum de Carreto vel per suos homines et coadiutores eius et specialiter per marchiones Ponçoni comuni et hominibus Ianue et coadiutoribus suis seu alicui persone vel universitati a tempore cepte guerre inter ipsum dominum Iacobum et comune Ianue usque in hodiernum diem et quod potestas et comune Ianue non audient de cetero nec audiri permittent ab aliquo magistratu Ianue vel ab aliquo alio de posse et districtu et iurisdictione Ianue aliquem conquerentem de dicto domino Iacobo vel hominibus suis vel coadiutoribus suis, nec cambire permittent aliquam singularem personam vel universitatem Ianue et districtus de aliquibus damnis, iniuriis, arrobariis seu ablatis datis vel factis per dictum dominum Iacobum vel homines seu coadiutores suos a tempore cepte guerre usque in hodiernum diem, hoc salvo quod per predicta non intelligantur remissa debita que debebantur per dictum dominum Iacobum vel per homines eius ante presentem guerram occasione alicuius contractus, nec ius quod Nicolosus de Mari Herodis et Obertus Pulpus et frater habent contra ipsum dominum Iacobum marchionem occasione alicuius debiti seu occasione introitus cabelle Finarii, sed de hiis omnibus dictus marchio se concordet cum creditoribus et predictis vel eis respondeat de iure coram comunalibus amicis vel sub magistratu comunis Ianue et salvo quod per predicta filiis quondam Ansaldi de Nigro et aliis civibus Ianue nullum fiat preiudicium in iure quod habent contra marchiones Ceve et contra alios marchiones et quoslibet alios, excepto domino Iacobo predicto et suis hominibus, salvo quod dictum est de Nicoloso de Mari et Oberto Pulpo et fratre, sed illud ius eis et cuilibet eorum illesum remaneat. Et similiter dicti procuratores, nomine et vice dicti domini Iacobi, marchionis de Carreto, et pro universis et singulis hominibus et coadiutoribus suis, fecerunt pacem, refutationem, omnimodam remissionem et pactum de cetero non petendo comuni Ianue et universis et singulis de posse, districtu et iurisdictione Ianue de omnibus offensionibus, damnis, iniuriis, arrobariis et ablatis datis vel factis per comune Ianue seu per aliquos homines Ianue vel districtu seu coadiutores ipsius comunis a tempore cepte guerre inter ipsum dominum Iacobum et comune Ianue usque in hodiernum diem. Item dictus dominus potestas et consiliarii Ianue, nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni, promiserunt et convenerunt dictis procuratoribus, stipulantibus nomine et vice dicti domini Iacobi, marchionis de Carreto, et pro eo, salvare et custodire terram ipsius domini Iacobi quam habet a iugo usque mare, nec diminuere iurisdictionem vel honorem ipsius domini Iacobi in terra predicta, nec destruere locum vel castrum seu forciam aliquam quam habet ipse dominus Iacobus in dictis partibus, videlicet a iugo usque mare, salvo quod castrum de Varigoti destrui debeat. Item dictus dominus Iacobus, marchio de Carreto, debet iurare atque observare secundum quod in conventione facta inter comune Ianue et ipsum marchionem sive patrem eius tempore potestatie domini Laçarii, tunc potestatis Ianue, continetur vel continebatur et predicta conventio debet conservari per comune Ianue, salvo quod per ipsam conventionem loca vel fortia que nunc sunt in posse domini Iacobi de Carreto predicti a iugo versus mare destrui non debent. Castrum vero Varigoti destrui debet. Castrum vero Signi debet poni in potestate Iacobi Malocelli pro comuni Ianue et hominibus Nauli qui illud debet tenere et custodire quousque conventio ista fuerit firmata per comune et auctoritate domini pape et sententia excomunicationis per ipsum dominum papam lata fuerit contra illos qui non observarent conventiones. Castrum vero Petre debet poni in virtute et potestate illorum de Flisco pro domino papa et Ecclesia, qui illud teneant quousque dominus papa dixerit que sibi placuerit super facto damnorum datorum Ecclesie Albingane per dominum Iacobum et introituum perceptorum per dominum Iacobum vel alium pro eo de terris et posessionibus dicte Ecclesie et super melioramento et reedificatione dicti castri. Sententie vero et laudes facte contra ipsum dominum Iacobum et homines ipsius durante guerra predicta sint casse et vacue et nullius valoris, debito principali in sua firmitate manente. Carcerati hinc inde debent absolvi et fideiussores atque securitates eorum remitti et absolvi et pene commisse occasione eorum et occasione pene ex quacumque causa commisse contra comune Ianue et singulares personas et ipsum dominum Iacobum et eius homines tempore guerre remitti debent. Item promiserunt dicti dominus potestas et consiliarii dicto domino Iacobo de Ponçono quod facient expediri Sacum de Aquis, Bartholomeum Simplicem et Fullum de Dolglanis et quod facient cassari laudem quam Montanarius Guercius habet supra Pulpum, quia Anselmus de Dolglanis ad carceres non venit. Item promiserunt dicti dominus potestas et consiliarii quod dabunt ambaxatores duos domino Iacobo de Carreto et comuni Saone, quos ipsi dominus Iacobus et comune Saone voluerint, mittendos expensis comunis Ianue ad dominum papam ad complendum coram domino papa ea que tractata sunt in conventionibus. Predicta omnia et singula dicti dominus potestas Ianue et consiliarii, suo nomine et comuni<s> Ianue, et predicti procuratores, nomine dicti domini Iacobi, marchionis de Carreto, promiserunt adinvicem et iuraverunt ad sancta Dei evangelia corporaliter tacta et iurari facere promiserunt in publica contione comunis Ianue in anima populi et quod dictus dominus Iacobus de Carreto iurabit attendere et observare perpetuo et non contravenire, non obstante aliquo capitulo, statuto, ordinamento vel consilio facto vel quod fieri posset. Item promiserunt dicti dominus potestas et consiliarii Ianue dictis procuratoribus, nomine dicti marchionis stipulantibus, quod hoc anno facient fieri capitulum quod ponatur in libro capitulorum Ianue et in brevi compagne ad quod iurant homines de compagnis Ianue de predictis attendendis et observandis, quod capitulum singulis annis potestates et rectores Ianue iurare, attendere et observare teneantur et iurari facere successoribus suis, ita quod perpetuo observentur et si contrafacerent, syndicari debeant in duplum sui salarii, sine aliqua restitutione inde facienda. Et si quis civis Ianue in consilio vel parlamento diceret vel allegaret contra predicta vel aliquod predictorum, teneatur potestas Ianue et consules similiter teneantur ei auferre libras centum ianuinorum pro qualibet vice et amplius non reddere et si non facerent, syndicari debeant in duplum illius quantitatis. Et insuper faciet sic et curabit comune Ianue ad suum posse quod dominus papa, nomine universalis Ecclesie, predicta omnia confirmabit et auctoritatem suam in hiis omnibus interponet et excomunicabit et sententiam excomunicationis proferet quod comune et homines Ianue et dictus dominus Iacobus, marchio de Carreto, ex nunc sint excomunicati et vinculo anathematis innodati, ita quod numquam absolvi debeant si in aliquo contrafacerent de predictis. Insuper Otto de Cravano, executor comunis Ianue, in publica contione congregata in arena Veraginis, in anima dicti domini potestatis Ianue et universorum de populo civitatis et potestatiarum Ianue et aliorum de ultra iugum districtualium Ianue qui erant ad ipsum parlamentum et voluntate eorum, ita quod ipsi receperunt in animam suam et clamaverunt publice «Fiat, fiat», ad quod parlamentum multitudo magna gentium fuit quam dinumerare nemo poterat, iuravit ad sancta Dei evangelia quod predicta fuerint a dicto domino potestate et a comuni Ianue et ab omnibus de populo perpetuo observata. Nomina consiliariorum et eorum qui fuerunt ad dictum consilium et iuraverunt ut supra sunt illi qui in conventione facta hominibus Saone continentur et inferius scripta. Actum Veragini, in ecclesia Sancti Ambrosii, testibus presentibus et vocatis domino Girardo de Corrigia, qui fuit potestas Ianue, Pelegrino de Castello, milite suo, Iacobo Archerio de Ianua, Nicoloso Durantis, Ricobono de Millominis, Nicoloso de Porta, notariis, anno dominice nativitatis M°CC°LI°, indictione VIII, die dominico XVIIII mensis februarii.

Tenor instrumenti procurationis dictorum procuratorum hic est: Anno Domini millesimo CC°LI°, indictione VIIII, die mercurii XV° intrantis februarii. Dominus Iacobus de Carreto, marchio Sagone, fecit et constituit et ordinavit dominum Iacobum, marchionem de Ponçono, dominum Enricum, iudicem de Finario et dominum Berrominum iudicem suos certos nuntios et procuratores, presentes et recipientes, et quemlibet ipsorum in solidum ad recipiendum obligationes, promissiones, pacta, stipulationes, absolutiones, remissiones, sacramenta et iuramenta a potestate, consilio et comuni et hominibus Ianue, nomine eiusdem domini Iacobi marchionis, hominum suorum nec non coadiutorum suorum et fauctorum, super pace, concordia, amicicia vera tractata, tractanda, facienda et firmanda et ad ipsam pacem, concordiam, amiciciam faciendam et firmandam inter civitatem et comune Ianue et ipsum dominum Iacobum marchionem, nominatim pro se et hominibus et coadiutoribus eiusdem, et ad faciendum promissiones et obligationes, pacta, stipulationes, absolutiones, remissiones, sacramenta et iuramenta potestati, consilio et comuni Ianue pro ipso domino Iacobo marchione et nomine eiusdem super pace, concordia et amicicia nominata et occasione pacis et concordie et amicicie eiusdem faciende, contrahende et firmande, ita quod, uno seu duobus predictorum procuratorum absentibus, nichilominus alter predicta in omnibus possit facere et complere, promittens quod quicquid iam dicti procuratores vel alter ipsorum, ut dictum est, in predictis et de predictis et circa predicta fecerint, ordinaverint, statuerint, firmaverint et compleverint se ratum et firmum habiturum perpetuo et nullo tempore modo aliquo contravenire sub obligatione omnium bonorum suorum que habet et est habiturus. Et ad que omnia et singula facienda, tractanda, perficienda eisdem liberam et generalem administrationem dedit, tribuit et concessit tamquam veris et legittimis procuratoribus ab ipso domino Iacobo constitutis et inde dictus dominus Iacobus marchio unum instrumentum et plura, si necesse fuerit, fieri precepit tenori simili instrumenti predicti. Actum in civitate Sagone, in domo Enrici Guercii de Crutefremia, et interfuerunt vocati et rogati testes Henricus de Rocha, Marchisius de Gotasicca et Amedeus de Morixilio.

Ego Iohannes Ferracanem, notarius palat(inus), sic scripsi.

Società Ligure di Storia Patria,
«I Libri Iurium della Repubblica di Genova»,
Vol I/4, a cura di Sabina Dellacasa,
Genova 1998,
pagg. 144-150.